Translation of the Holy Quran by Dr. Gilani

ترجمه دکتر گيلانی

نازل شده در مکه - شامل ١٢٨ آيه

فقط خدا - فقط قرآن

سوره نحل - سوره  ١۶

أَتَى أَمْرُ اللّهِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ

1- امر خدا (دائر به کیفر منکران و مشرکان) فرا میرسد و عجله و شتاب در آمدنش نکنید.
    خدا برتر و بالاتر از آنست که برای خدائیش شریک قائل میشوند.  

 يُنَزِّلُ الْمَلآئِكَةَ بِالْرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنذِرُواْ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَاْ فَاتَّقُونِ  

2- او فرشتگان را بفرمان خود با این مأموریت رحمت برهرکس از بندگانش که اراده بفرماید، نازل میفرماید
    که مردم را هشدار دهید که براستی هیچ معبودی جز من سزاوار پرستش نیست
    واز این رو همواره خداآگاه بوده و از نافرمانی من پروا داشته باشید.   

خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ

3-  خداوند آسمانها و زمین را برای بيان حق و حقيقت و بر اساس درستی آفریده و بالاتر از تصور و باور مشرکان است
    که برای خدائی او شریک قائل میشوند.

خَلَقَ الإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ

4- خداوند انسان را از نطفه ای (بسیار ریز و ناچیز) آفرید، سپس (که قدری به توانائی میرسد) رفتاری بسيار دشمنانه با آئین خدا دارد.

وَالأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ

5- و خداوند چهارپایان را برای استفاده شماها آفرید که (از پشم و پوست آنها لباس و پوشش)  برای شما گرما و سایر منافع دارند.
    و شما از آنها (شیر و گوشت آنان) میخورید.

وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ

6- و برایتان هنگامیکه آنها را از چراگاه باز میگردانید و آنگاه که بامدادان به چراگاه میبرید منظره ای زیبا دارد.

وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُواْ بَالِغِيهِ إِلاَّ بِشِقِّ الأَنفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ

7- و آنها بارهای سنگین شما را از شهری به شهر دیگر حمل میکنند
   که بدون آنها جز به مشقت زیاد افراد، نمیتوانید آن بارها را بمقصد برسانید.
   براستی پروردگارتان بسیار پرمهر و رحیم است.

وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ

8- و خداوند اسب و قاطر و الاغ (باربر) راخلق فرمود که برآنها سوار شوید و مایه تجمل زندگی شماست
     و نیز جانورانی و وسائل سواری دیگری را خلق میفرماید که شما هنوز از آنها اطلاعی ندارید.

وَعَلَى اللّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَآئِرٌ وَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ

9- و هدایت راه درست به هدف درست برعهده خداست
   و راههای دیگری نیز وجود دارد که به کجروی میکشاند
   و اگر خدا میخواست همه شما را (به اجبار) براه درست میکشاند
   (ولی به شما اراده و اختیار داده که از روی بررسی و تعقل راه درست خدائی را انتخاب بکنید).

هُوَ الَّذِي أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَّكُم مِّنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ

10- او خداوند است که از آسمان آب فرو میفرستد که هم آب آشامیدنی شماست و هم از آن گیاهان و بوته ها میرویند
    که از آن به چهارپایان خود میخورانيد.

يُنبِتُ لَكُم بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالأَعْنَابَ وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

11- وبوسیله آب، کشتزارها و درختان زیتون و خرما وانگور واز هرگونه محصولات و میوه ها و دانه ها و سبزیجات برایتان میرویاند
     و در این پدیده ها، نشانه ئی از حکمت خداوند برای افرادی که اندیشه میکنند وجود دارد.

وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالْنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالْنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

12- و او شب و روز و خورشید و ماه را برای استفاده شما مقرر فرمود
     و ستارگان را به امر خود در مسیری گذاشت (که بنفع شما باشند و شما از آنها بهره بگیرید)
     و در این پدیده ها، نشانه هائی از حکمت و عظمت خداوند برای افرادی که خردمندانه بررسی میکنند، وجود دارند.

وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ

13- ونیز در آنچه خداوند در روی زمین (مانند گلها و غيره) با رنگهای گوناگون برایتان پدید آورده،
     در اینها نیز نشانه ای از عظمت خلاقیت خداست (که از خاک اینهمه گلها و میوه های رنگارنگ و همه چیز را آفریده است)،
     برای بینش مردمی که به مشاهده این پدیده ها می پردازند.

وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُواْ مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُواْ مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُواْ مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

14- و او همانست که دریا را برای نفع و استفاده شما قرار داده تا از آن، گوشت تازه (ماهيان و غيره) را بخورید
     و وسائل زینتی را که برخود می پوشانید، از آن بیرون بیاورید و کشتی ها را می بینید که آب را شکافته و پیش میروند
     تا از راههای آبی، در طلب رزق و روزی از نعمتهای خدا باشید و باشد که سپاسگزار نعمتهای خدا بشويد.     

وَأَلْقَى فِي الأَرْضِ رَوَاسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلًا لَّعَلَّكُمْ تَهْتَدُون َ

15- و او (خداوند) در زمين کوه ها را استوار نمود تا (زمين) شما را مکرر نلرزاند و از اينطرف به آنطرف نيندازد
     و رودها و راه هائی (طبيعی) برايتان گذاشت تا راه خود را پيدا کنيد،

وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ

16- و نيز علامات و نشانه های ديگر. و بوسيله ستاره (قطب شمال) مردم راهشان را پيدا ميکنند.

أَفَمَن يَخْلُقُ كَمَن لاَّ يَخْلُقُ أَفَلا تَذَكَّرُونَ

17- آيا کسی که (چنين) خلق ميکند، مانند موجوديست که خلق نميکند؟
     آيا پند نميگريد؟

وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَةَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ اللّهَ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ

18- و اگر نعمت های خدا را (بخواهيد) بشماريد، توان شمارش آنها را نداريد.
     براستی خدا بسيار آمرزنده و بسيار مهربان بر نيکان است.

وَاللّهُ يَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ

19- و خدا آنچه را که پنهان ميکنيد و يا آشکار ميسازيد، ميداند.

وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ لاَ يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ

20- و آن موجوداتی را که (مردم جاهل و نادان) غير از خدا ميخوانند و به آنها دعا ميکنند، آنها چيزی خلق نميکنند و خود مخلوق هستند.

أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْيَاء وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ

21-  آنها مرده اند و زنده نيستند و نميدانند چه زمانی برانگيخته خواهند شد.

إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَالَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ قُلُوبُهُم مُّنكِرَةٌ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ

22- معبود حقيقی شما معبوديست يکتا.
     در حقيقت، آنهائی که به آخرت ايمان ندارند، دلهايشان در حالت انکار بوده و تکبر بيجائی دارند.

لاَ جَرَمَ أَنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ

23- بدون شک و در واقع، خدا آنچه را که آنها پنهان ميکنند و آنچه را که آنها آشکار ميسازند، ميداند.
     براستی او افراد متکبر را دوست نميدارد.

وَإِذَا قِيلَ لَهُم مَّاذَا أَنزَلَ رَبُّكُمْ قَالُواْ أَسَاطِيرُ الأَوَّلِينَ

24- و هنگامی که به آنها گفته میشود: " آنچه که پروردگارتان فرستاده چیست؟ "   
     (در جواب) میگویند: "اینها همان افسانه های پیشینیان است."

لِيَحْمِلُواْ أَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُم بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلاَ سَاء مَا يَزِرُونَ

25- نتیجه این رفتارشان اینست که روز رستاخیز، همه بار گناهان خود را بدوش باید بکشند
    و هم قسمتی از بار گناهان کسانی را که بدون بررسی و دانش ، گمراهشان ساختند.
    آگاه باشید که چه بار سنگین بدی را بر دوش خواهند داشت .

قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللّهُ بُنْيَانَهُم مِّنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِن فَوْقِهِمْ وَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ

26- پیش از آنها نیز مردمی بودند که توطئه میکردند.
     سپس خدا بنیان شان را از بیخ کند و برداشت، سقف ها از بالای سرشان بر آنها فروریخت
     و عذاب خدا از جائی که نمیدانستند، برسرشان فرود آمد.

ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَآئِيَ الَّذِينَ كُنتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالْسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ

27- پس از آن نیز در روز رستاخیز، خدا آنانرا خوار و رسوا میگرداند و میفرماید:
    " آنهائی را که شریک برای من قائل بودید و بخاطر آنها با دیگران نزاع و دشمنی می ورزیدید، کجا هستند؟ "
     (که از شما طرفداری بکنند)
    ( با ملاحظه این وضع) افرادی که حقیقت به ایشان رسیده بود، اظهار میکنند که
    " واقعاً خواری و رسوائی و بدبختی ، امروز گریبانگیر کافران میشود! "

الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظَالِمِي أَنفُسِهِمْ فَأَلْقَوُاْ السَّلَمَ مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِن سُوءٍ بَلَى إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

28- همین هائیکه فرشتگان (مأمور بازگرفتن روح)، هنگامیکه روحشان را (هنگام مرگ) ميگيرند
     و هنوز در حال کفر و ستمگری برخود بوده اند،
     در این حال که تسلیم امر خدا میشوند، ادعا میکنند که: " ما کارهای بدی نمیکردیم."
     ولی به آنها گفته میشود: " آری خدا همه آنچه را که میکردید، میداند و بدان آگاه است."

فَادْخُلُواْ أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ

29- "حالا دیگر (حرف زیادی نزنید و ) وارد درهای جهنم بشوید که برای همیشه جایتان در آنجا است! و جایگاه متکبران چه جای بدی است! "

وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْاْ مَاذَا أَنزَلَ رَبُّكُمْ قَالُواْ خَيْرًا لِّلَّذِينَ أَحْسَنُواْ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ

30- و (برعکس) از افراد خداآگاه و خداپروا هنگامیکه پرسیده میشود: " خداوند چه نازل فرموده است؟ "
     درجواب میگویند: " خیرو خوبی! ".
     برای کسانیکه همواره خوب بوده و نیکی کرده اند، در این دنیا خوبی (آرامش دلها و پاکیزگی روان و بدن است)
     و در دیار آخرت، از آن هم بهتر، و چه خوب و دلپذیر است منزلگاه خداآگاهان و پارسایان،

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَآؤُونَ كَذَلِكَ يَجْزِي اللّهُ الْمُتَّقِينَ

31- باغهای سرسبز بهشتی اند که آنها وارد آن شده و در زیر درختانش جویبارها روان است
     و هرچه بخواهند در آن (جایگاه عالی) برایشان موجود است.
     خدا بدینگونه خدا پروایان پرهیزکار را پاداش عنایت میفرماید!

الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُواْ الْجَنَّةَ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

32- آنهائیرا که فرشتگان (مأمور بازگرفتن روح در هنگام مرگشان) روحشان را از بدن نشان میگیرند
     در حالیکه آنها انسانهائی پاک و پاکیزه اند، به ایشان میگویند:
     " سلام برشما، بخاطر رفتار و عمل نیکی که انجام میدادید، وارد بهشت بشوید! "

هَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ أَن تَأْتِيَهُمُ الْمَلائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ أَمْرُ رَبِّكَ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ

33- آیا (منکران) جز این انتظاری دارند که فرشتگان (بازگیرنده روح) بسراغشان بیایند
     و یا اینکه فرمان پروردگارت (برای مجازاتشان) فرا برسد؟
     پیش از اینها نیز مردم چنین روشی داشتند و خدا هیچگونه ستمی برآنها نکرد،
     بلکه آنان خودشان (با رفتارهای نادرست شان) بخود ستم میکردند.

فَأَصَابَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُواْ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُواْ بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ

34-پس از آن، کردارهای بدشان دامن گیرشان شد و همان عذاب الهی را که (ناباورانه و متکبرانه) مسخره ميکردند، برآنها چیره گردید.

وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ لَوْ شَاء اللّهُ مَا عَبَدْنَا مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ نَّحْنُ وَلا آبَاؤُنَا وَلاَ حَرَّمْنَا مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ
مِن قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ

35- مشرکان گفته اند:
     " اگر خدا واقعاً میخواست، نه ما و نه اجداد ما غیر از او را پرستش نمیکردیم و بدون اجازه او چیزی را حلال و حرام نمیشمردیم."
      پیش از آنان نیز مردم چنین بهانه و رفتاری (نادرست) داشتند (و راه و روش درست خدائی را پیروی نمیکردند)
      ولی آیا پیامبران وظیفه ای جز رساندن آشکار پیام الهی را دارند؟

وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ فَمِنْهُم مَّنْ هَدَى اللّهُ وَمِنْهُم مَّنْ حَقَّتْ
      عَلَيْهِ الضَّلالَةُ فَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَانظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ

36- در واقع در هر امتی، پیامبری برانگیخته و فرستادیم که بگويند:
     "تنها خدای یگانه را بپرستید و اطاعت کنید و از فرمانبرداری حاکمان ظالم و پرستش بتها، کاملاً دوری و اجتناب کنید".
     از میان مردمان، گروهی را خدا (شایسته دانسته و) هدایت فرمود
     و افرادی دیگر از ایشان، (بخاطر لجاجت) سزاوار ماندن در گمراهی بوده اند،
     پس در روی زمین و سرگذشت مردمان زمین بیشتر مطالعه کنید و بنگرید که عاقبت تکذیب کنندگان (حق) چگونه بوده است.

إِن تَحْرِصْ عَلَى هُدَاهُمْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي مَن يُضِلُّ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ

37- (ای پیامبر) هرچند در رهنمائی چنین کسانی تلاش و کوشش نمائی (سودی ندارد)
     چونکه خدا کسی را که (بخاطر لجاجت) در گمراهی وامیگذارد، دیگر هدایت نمیفرماید
     و برایشان یار و یاورانی برای هدایت نخواهد بود.

وَأَقْسَمُواْ بِاللّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لاَ يَبْعَثُ اللّهُ مَن يَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا وَلكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ

38- و آنها بنام خدا بشدّت سوگند یاد کردند که خدا کسی را که میمیرد، دوباره زنده نمیکند و برنمی انگیزد.
     چنین نیست که میگویند، این وعده تحقق رستاخیز، وعده قطعی خداست ولی بیشتر مردم نمیدانند.

لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّهُمْ كَانُواْ كَاذِبِينَ

39- (هدف اینست) تا خداوند (در رستاخيز) آنچه را که مردم درباره آن اختلاف نظر داشته اند، روشن نماید
     و اینکه کافران را که منکر حقائق (توحید و نبوت و معاد) بودند، بفهماند تا بدانند که دروغ می گفته اند.

إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ كُن فَيَكُونُ

40- حقیقت امر اینست که ما، خداوند همه هستی، هرگاه اراده به پیدایش چیزی یا واقعه ای را بفرمائیم و بگوئیم "باش"
     بلا درنگ موجود میشود !

وَالَّذِينَ هَاجَرُواْ فِي اللّهِ مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُواْ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ

41- و اشخاصی که پس از اینکه مورد ستم کافران قرار گرفتند، مهاجرت در راه خدا کردند،
     یقیناً در این دنیا پاداش و جایگاه خوبی به آنها عنایت میفرمائیم و پاداش آخرت را، اگر بدانند، از آن هم بسيار بزرگتر است.

الَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ

42- آنهائیکه در سختی ها بردبار و پایدار بوده و تنها به خداوند، پروردگارشان توکّل دارند.

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلاَّ رِجَالًا نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ

43- جز این نیست که ما پیش از تو نیز (ای پیامبر) مردانی را که بآنها وحی میفرمودیم (برای هدایت مردم ) فرستادیم.
     پس اگر شما مردم نمیدانید، از دانشمندان اهل کتاب بپرسید.       1

بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ

44- (آن پیام آوران را) با دلائل روشن و کتابهای دینی پندآموز فرستادیم
     و برتو قرآن را فرستادیم تا مفاد و محتوای آنچه برایشان نازل شده، شرح داده و روشن بنمائی و تا بدینوسیله (به حقائق جهان) بیاندیشند.

أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُواْ السَّيِّئَاتِ أَن يَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَشْعُرُونَ

45- آیا آنها که نقشه های شوم (برعلیه دینداران) میکشند خود را در امان تصور میکنند
     که خدا آنان را (همانند قارون، آن ثروتمند متکبر کافر) در زمین فرو ببرد
     یا اینکه از جائی که گمانش را ندارند، مجازات برسرشان برسد؟

أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُم بِمُعْجِزِينَ

46- و یا اینکه آنان را در حال فعالیت های شان گرفتار سازد، در حالیکه توان رویاروئی یا فرار از عذاب را ندارند؟

أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرؤُوفٌ رَّحِيمٌ

47- یا با هشدارهای مکرّر ترسناک، آنان را به تدريج متوجه سازد که پروردگار شما (با وجود تبهکاری کافران، با مهلت دادن به آنها نیز)
     مواظب و بسيار مهربان برنیکان است.

أَوَ لَمْ يَرَوْاْ إِلَى مَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلاَلُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالْشَّمَآئِلِ سُجَّدًا لِلّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ 

48- آیا منکران به چیزهائی که خدا خلق فرموده توجّه نمیکنند؛
     چگونه (درتابش خورشید) بامر خدا سایه های شان تدریجاً از (یک طرف) راست به (سوی دیگر) چپ حرکت میکنند 
     و متواضعانه بدین ترتیب (با گذر از روی خاک) برای خدا سجده میکنند؟

وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مِن دَآبَّةٍ وَالْمَلآئِكَةُ وَهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ

49- (نه تنها سایه ها) بلکه همه موجوداتی که در آسمانها و زمین هستند، از جنبندگان زمین گرفته تا فرشتگان
     همه برای خدا به نحوی سجده میکنند و هیچ تکبّری ندارند.

يَخَافُونَ رَبَّهُم مِّن فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ

50- آنها از عدم اطاعت پروردگارشان که حاکم برآنهاست، برحذرند و آنچه مأمور آنند انجام میدهند .

وَقَالَ اللّهُ لاَ تَتَّخِذُواْ إِلهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلهٌ وَاحِدٌ فَإيَّايَ فَارْهَبُونِ

51- و خدا فرمود: " دو معبود را پرستش نکنید، چونکه در حقيقت او (خداوند) تنها معبود سزاوار پرستش است،
     از اين رو از نافرمانی من بترسید".

وَلَهُ مَا فِي الْسَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللّهِ تَتَّقُونَ

52- و هرچه در آسمانها و زمین است، مال خداست
     و آئین پاک و همیشگی از او میباشد آیا (با وجود فهم این حقيقت، باز هم) از غیرخدا میترسید؟

وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ

53- هر نعمتی که داريد از سوی خداست، بعد وقتیکه دچار زیان و ناراحتی شده و نعمتی را از دست میدهید،
     به درگاه او زاری و راز و نیاز میکنید.

ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ

54- بعدها که ناراحتی و رنج شما را برطرف ساخت، برخی از شماها به خداوندشان شرک میورزند
    (و تصور میکنند که دیگران به آنها نعمت ميدهند و يا از آنها ميگيرند ویا نجاتشان میدهند).

لِيَكْفُرُواْ بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ

55- بدینگونه در برابر نعمت ها (و نجات و خیری) که به آنها داده ایم، کفران نعمت و ناسپاسی میکنند.
     حالا مدتی از متاع دنیا بهره بگیرید، ولی بزودی خواهید دانست (که سرانجام تان کجاست).

وَيَجْعَلُونَ لِمَا لاَ يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِّمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ

56- این مشرکان برای معبودهایشان که اصلاً آگاه به کارها و دعاهایشان نیستند،
     سهمیه ای از نعمت هائی که خدا به آنان روزی داده قرار میدهند.
     سوگند به خدا که به سبب این هدیه ها و نذرهای دروغین (که برای معبودها) قائل هستید،
     مورد بازخواست و بازپرسی قرار خواهید گرفت.

وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُم مَّا يَشْتَهُونَ

57- و آنها در پندار خود برای خدا، دخترانی قائل ميشوند (فرشتگان را مؤنث و دختران خدا می پندارند).
     خدا منزه از این تصورات است و آنها برای خودشان هرچیزی را دوست داشته باشند قائل میشوند.

وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالأُنثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ

58- و هرگاه به یکی از آنها مژده تولد دختری داده شود،
     چهره اش از شدت ناراحتی سیاه میشود و شديدا سعی ميکند که خشم خود را پنهان نگهدارد.

يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلاَ سَاء مَا يَحْكُمُونَ

59-بخاطر خبر ناگواری که به او داده شده، از قوم خود متواری و دور میشود (و در شک است که) آیا او را با قبول ننگ،
    نگهدارد یا زنده بگور کند. واقعاً چه طرز داوری زشتی دارند.

لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ 

60- آنها که به آخرت ایمان ندارند، دارای صفات زشت هستند و بهترین و عالیترین صفات را خدا دارد
     (و برای ياد خدا بالاترين اهميت وجود دارد)
     و اوست که قدرتمند مطلق، منشاء حکم و حکمت است.

وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيْهَا مِن دَآبَّةٍ وَلَكِن يُؤَخِّرُهُمْ إلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ

61- و اگر خدا مردم را به سبب ستمگری هایشان، بی درنگ گرفتار مجازات نماید، جنبنده ای برروی زمین باقی نمی ماند
    ولی خداوند تا زمان معینی به آنها مهلت وعمر (برای بهبود و اصلاح خودشان) میدهد.
    سپس هنگامیکه اجل شان میرسد، نه ساعتی تأخیر داشته و نه پیش از آن زمان میروند.

وَيَجْعَلُونَ لِلّهِ مَا يَكْرَهُونَ وَتَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى لاَ جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ الْنَّارَ وَأَنَّهُم مُّفْرَطُونَ

62- آنها برای خدا چیزهائی را قائل هستند و قرار میدهند که خود از آن بیزارند
     و با وجود این زبانشان بدروغ میگوید که سرانجام خوب (بهشت) خواهند داشت
     ولی چنین نیست و سرانجام شان آتش دوزخ است و آنها پیشگامان راه دوزخند.

تَاللّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

63-  (ای پیامبر) بخدا سوگند ، پیش از تو پیامبرانی بسوی امّتهای پیشین فرستادیم         
     اما شیطان اعمال بد و کفر و گناه آنها را در نظرشان زیبا و درست جلوه داد
     و امروزه هم او دوست و سرپرست مشرکان معاصر است و عذاب دردناکی در انتظارشان ميباشد.

وَمَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلاَّ لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

64- و جز این نیست که ما کتاب قرآن را برتو نازل فرمودیم تا حقیقت امر را درباره آنچه که مردم در آن اختلاف نظر دارند،
     برایشان آشکار و بیان کنی و این کتاب مایه راهنمائی و خوبی و رحمت برای گروهی که ایمان دارند، میباشد.

وَاللّهُ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ

65- (توجّه کنید که) خدا از آسمان آب فرو میفرستد و بوسیله آن سرزمینی را که خشک و مرده شده بود، دوباره زنده میگرداند.
     براستی در بررسی این پدیده ، نشانه ای از قدرت پروردگار برای افرادی است که شنوای حقیقت میباشند .

وَإِنَّ لَكُمْ فِي الأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسْقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهِ مِن بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَّبَنًا خَالِصًا سَآئِغًا لِلشَّارِبِينَ

66- و در بررسی وجود و زندگی چهارپایان برای شما نشانه های شگفت و عبرت انگیزی وجود دارد.
     ما بشما از مواد بدنشان از بین غذاهای هضم شده شان که به خون شان میرود، شیرخالص بوجود آورده
     و به شما مینوشانیم که برای نوشندگان گوارا است.  

وَمِن ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

67- و شما از میوه های درختان خرما و انگور، هم شکر و یا مواد مست کننده و هم مواد غذائی و روزی خوب بدست میآورید
     که در بررسی این پدیده ها نشانه هائی از قدرت الهی برای خردمندان است.     2

وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ

68-  و پروردگار تو به زنبورعسل وحی و الهام فرمود که:
     " درکوهها و درختان و داربست های گیاهان بالا رونده، برای خود لانه بساز."      3

ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاء لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

69- "سپس از همه محصولات بخور و راههای (هوائی) را که پروردگارت همواره برایت باز و پدیدار گذاشته، بپیما".
     از درون شکم زنبورعسل ها، نوشیدنی ویژه ای برنگهای گوناگون بیرون میآید که مایه شفای بیماریهای انسانهاست.
     براستی درین پدیده نشانه ای از قدرت خداوند برای افراد اندیشمند میباشد.

وَاللّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَمِنكُم مَّن يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لاَ يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ قَدِيرٌ

70- خدا شما را می آفریند، سپس جان تان را باز میگیرد و از شما مردم، برخی به سالهای بالای عمر و زندگی میرسند،
     تا آنجا که پس از آنهمه دانش و آگاهی (مبتلا به فراموشی شده) و دیگر چیزی نمیدانند.     4
     براستی تنها خدا برهمه دانا و تواناست (دانش همه دیگران بسیار محدود است).

وَاللّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاء أَفَبِنِعْمَةِ اللّهِ يَجْحَدُونَ

71- خدا برخی از شما را از نظر روزی و مال بر دیگری برتری داد (بوسیله برتری توان بدنی و یا روحی و سایر عوامل)
     ولی آنانکه برتری داده شده اند، حاضر نیستند از روزی خود به زیردستانشان بدهند که همه یکسان ازمواهب الهی برخوردار باشند.
     آیا (با این رویه،) نعمت خدا را انکار نمی کنند؟
     (و تصور میکنند که همه مال خودشان هست در حالیکه همه نعمت ها را خدا به آنها داده است).

وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ

72- خدا از همنوعان خودتان، همسرانی برایتان قرار داد و از همسرانتان فرزندان و نوادگان پدید آورد
     و از چیزهای خوب و پاکیزه بشما روزی عنایت فرمود.
     آیا با وجود این نعمتها، مردم به باطل و نادرست (مانند بت ها و يا انسانها را بعنوان خدا و یا شریک خدا) ایمان میآورند
     و نعمتهای خدا را انکار و کفران و فراموش میکنند؟

وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ شَيْئًا وَلاَ يَسْتَطِيعُونَ

73- و غیرخدا چیزها و یا موجوداتی را پرستش میکنند که صاحب رزق و روزی آنها نه از آسمانها و نه از زمین بوده
    و اصلاً توانائی این کار را ندارند.

 فَلاَ تَضْرِبُواْ لِلّهِ الأَمْثَالَ إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ

74- از این رو (آگاه باشید) برای خدا شریک و مثل و مانند قائل نشوید.
     همانا خدا میداند و شما نمیدانید.

ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَّمْلُوكًا لاَّ يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَمَن رَّزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنفِقُ
      مِنْهُ سِرًّا وَجَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ

75- خدا مثال (یک فرد مشرک را همانند) برده ای میزند که از خود توانائی مادّی و معنوی ندارد
    (و گرفتار فقر فکری و بیهودگی شرک است)، در مقايسه با شخصی که (دارای نعمت ایمان به خدای یگانه است و) ما به او از رحمت خود،
    توانائی و رزق خوبی عنایت فرموده ایم و او پنهان و آشکار از آن (نعمتهای خدا به دیگران) میبخشد، آیا این دو با هم برابرند؟
    شکر نعمتها و نیایش تنها سزاوار خداست ولی بیشتر مردم آگاه نیستند.

وَضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا رَّجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لاَ يَقْدِرُ عَلَىَ شَيْءٍ وَهُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ لاَ يَأْتِ بِخَيْرٍ
      هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَمَن يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ

76- خدا مثالی (دیگر) زده است: دو نفر که یکی از آنها گنگ مادرزاد است و توانائی کاری را ندارد و سربار سرپرستش هست،
    هرگاه او را بسراغ هر کار یا مأموریتی بفرستد، عمل مفیدی انجام نمیدهد.
    آیا چنین فردی برابر کسی است که به عدل و دادگستری حکم میکند و در راه راست و درست مستقر است؟

وَلِلّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

77- دانش همه اسرار آسمانها و زمین تنها از آن خدا است.
     و امر او برای برپائی زمان رستاخیز مانند يک چشم برهم زدن است یا زودتر و سریعتر.
     همانا که خدا برهرچه اراده بفرماید، تواناست.

وَاللّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

78- خدا شما را از شکم مادرهایتان بیرون میآورد درحالیکه هیچ چيزی نمیدانستید
     و برای شما شنوائی و چشمان و قدرت تعقل گذاشت تا (با این وسائل ادراک،) سپاسگزار نعمت های الهی باشید.

أَلَمْ يَرَوْاْ إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوِّ السَّمَاء مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلاَّ اللّهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

79- آیا مردم به پرندگان توجّه نکردند که آنها چگونه در هوای آسمان، پيوسته در حال پرواز هستند،
     موجودی جز خدا نگهدارنده آنها (در آسمان) نیست.
     در این پدیده پرواز، نشانه هائی از قدرت خداوند برای افراد مؤمن وجود دارد.

وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّن بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُم مِّن جُلُودِ الأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ
      وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ

80- خدا از خانه هایتان برایتان محل سکونت و آرامش قرار داده و از پوست های حیوانات چهارپا برای شما خیمه ها قرار داد
     که روز هنگام کوچ و روز اطراق و اقامت سبک و آسان، میتوانید آنها را جا به جا بکنید
     و از پشم های آنها و کُرک و موی آنها اثاث زندگی و متاع (خرید و فروش مانند فرش و پتو و لباس و غیره)
     تا زمانی معینی (که دیگر کهنه و فرسوده میشوند،) عنایت فرمود.

وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلاَلًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنَ الْجِبَالِ أَكْنَانًا وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ
      تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُم بَأْسَكُمْ كَذَلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ

81- و خدا از هر چيزی که خلق فرمود سایه هائی آفرید، و در کوهها پناهگاههائی قرار داد
     و نیز لباسهائی که شما را از گرما (و سرما) حفظ کند و نیز لباسهائی که بهنگام جنگ بدن تان را حفظ کند، عنايت فرمود.
     اینگونه خداوند نعمت هایش را برشما تمام میفرماید تا شما (با درک این نعمتهای بیشمار) تسلیم فرمان حق بشوید.

فَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ الْمُبِينُ

82- (با وجود این همه نعمتها ) اگر مردم نادان از حق رویگردان شوند، (تو ای پیامبر نگران نباش)
     چونکه مأموریت تو تنها رساندن صریح و آشکار پیام خداوند است (و تو مسئول رفتار آنها نیستی).

يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللّهِ ثُمَّ يُنكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ

83- آنها نعمت های خدا را میدانند و می شناسند ولی باز (از روی لجاجت) آنرا انکار میکنند و بیشتر آنها رویه کفر و انکار حقائق را دارند.

وَيَوْمَ نَبْعَثُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا ثُمَّ لاَ يُؤْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ وَلاَ هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ 

84- و آن روزی که از هر امتی گواهی برآنها برانگیخته می نمائیم، به کافران نه اجازه گفتار داده میشود و نه اجازه ی طلب بخشش و عفو. 5

وَإِذَا رَأى الَّذِينَ ظَلَمُواْ الْعَذَابَ فَلاَ يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَلاَ هُمْ يُنظَرُونَ

85- و هنگامیکه کافران که (بخودشان) ستم کرده اند، عذاب را مشاهده میکنند، نه درعذابشان تخفیفی داده میشود و نه مهلتی خواهند داشت.

وَإِذَا رَأى الَّذِينَ أَشْرَكُواْ شُرَكَاءهُمْ قَالُواْ رَبَّنَا هَؤُلاء شُرَكَآؤُنَا الَّذِينَ كُنَّا نَدْعُوْ مِن دُونِكَ فَألْقَوْا إِلَيْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّكُمْ لَكَاذِبُونَ

86- و زمانیکه مشرکان (در رستاخیز) معبودهائی را که شریک برای خدا قائل بودند می بینند، میگویند:
     "پروردگارا اینها همان شریکانی هستند که ما بجای تو آنها را می خواندیم و به آنها دعا میکردیم."
     در این هنگام معبودان پاسخ میدهند که : "شما بخود دروغ می گفتید."

وَأَلْقَوْاْ إِلَى اللّهِ يَوْمَئِذٍ السَّلَمَ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَفْتَرُونَ

87- در این روز همگی در برابر خدا تسلیم محض میشوند و همه آن تصورات و باورهای دروغينی که داشتند، پوچ و نابود میگردند.

الَّذِينَ كَفَرُواْ وَصَدُّواْ عَن سَبِيلِ اللّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُواْ يُفْسِدُونَ

88- آنهائیکه کفر ورزیده و  مردم را از راه خدا منع میکردند، در مجازات آنها، عذاب روی عذاب میافزائیم،
     چونکه (نه تنها خود منکر حقیقت بودند بلکه) مایه سرایت فساد و کفر در جامعه ميبودند.

وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا
      عَلَى هَؤُلاء وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ

89- و روزی که در هر امتی گواهی برایشان از خودشان برمی انگیزیم.
     و تو را نیز گواه بر این امت مسلمان میآوریم.
     و ما بر تو کتاب قران نازل فرمودیم که بیان گر همه موضوعات مهم و رهنما و رحمت و شادباش برای مسلمانان میباشد!

إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ

90- براستی خدا به دادگستری و خوبی در جامعه و بخشش و لطف به خویشاوندان دستور ميفرمايد
     و از کارهای زشت و ناپسند و ستم روائی، نهی فرماید.
     خداوند بشما اندرز میدهد تا متوجه شوید و پند بگیرید.

وَأَوْفُواْ بِعَهْدِ اللّهِ إِذَا عَاهَدتُّمْ وَلاَ تَنقُضُواْ الأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ

91- و هرگاه عهدی با خدا بستید، به آن عهد وفادار باشید
     و سوگندهائی را که بطور جدی گفته اید، در حالیکه خدا را شاهد و کفیل بر سوگند خود معرفی کرده اید، سوگند تان را نشکنید.
     همانا خدا از آنچه انجام میدهید آگاه است.

وَلاَ تَكُونُواْ كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِن بَعْدِ قُوَّةٍ أَنكَاثًا تَتَّخِذُونَ أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ أَن تَكُونَ
      أُمَّةٌ هِيَ أَرْبَى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّمَا يَبْلُوكُمُ اللّهُ بِهِ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ

92- و مانند آن زن نخ تاب نباشید که رشته های خود را پس از محکم کردن آنها، از هم باز ميکند،
     شما هم (مثل او) سوگندهایتان را (از هم پاشيده و) وسیله فساد و خیانت بين خود (و نسبت به پیامبر) قرار میدهید،
     باین عذر و بهانه که گروهی (کافران) تعدادشان بیشتر است از گروهی دیگر
     (تعداد مسلمانان و کثرت دشمن را که بیشتر از تعداد مسلمانان است وسیله و بهانه برای شکستن بیعت با پیامبر خدا قرار میدهید).
     خدا شما را بدین وسیله می آزماید و در روز رستاخیز آنچه را که در آن اختلاف داشتید، حتماً بر شما آشکار میفرماید.

وَلَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلكِن يُضِلُّ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ وَلَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

93- واگر خدا میخواست همه شما را امت یکجور و واحدی (يعنی به اجبار هم آئین) قرار میداد
    ولی (دين و آئين اجبار نیست) و خدا هرکس را سزاوار ببیند، در گمراهی وامیگذارد و هرکس را شایسته بداند، هدایت میفرماید
    و یقیناً از آنچه که در زندگی انجام میداده ايد، مورد بازخواست قرار خواهید گرفت.

وَلاَ تَتَّخِذُواْ أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُواْ الْسُّوءَ بِمَا صَدَدتُّمْ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ

94- و سوگندهایتان را وسیله تقلب و خیانت بین خودتان نکنید، مبادا گامهائی که براثر ایمان ثابت شده بود، متزلزل گردند
     و بخاطر بازداشتن مردم از راه خدا، آثار و نتایج ناگوار آنرا بچشید و عذاب بزرگی گریبان گیرتان بشود.

وَلاَ تَشْتَرُواْ بِعَهْدِ اللّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا إِنَّمَا عِندَ اللّهِ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

95- (هرگز) عهد با خدا را به بهای ناچیزی مبادله نکنید، زیرا آنچه نزد خداست خیلی برایتان بهتر است، اگر بدانید.

مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

96- هرآنچه نزد شماست ناپایدار و فانی است و آنچه نزد خداست ماندگار است
     و ما حتماً پاداش آنانرا که بردباری و پایداری در سختیها نموده اند، براساس بهترین اعمالشان عنایت خواهیم فرمود.

مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

97- چه مرد و يا چه زن، هر کس مومن بوده و کارنیک و صالحی انجام دهد، مطمئناً زندگی پاکیزه و خوبی به او عنایت می فرمايم
     و پاداش آنها را براساس بهترین اعمالشان خواهیم داد.

فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ

98- و نیز هنگامیکه میخواهی قرآن بخوانی، ابتدا از شر شیطان رانده شده، به خدا پناه ببر
    (و تکبر را کنار بگذار، بگو "اعوذ بالله من الشیطان الرّجیم" يعنی از شیطان رانده شده به خدا پناه می برم).

إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ

99- همانا که شیطان برآنهائیکه ایمان آورده و بر پروردگارشان توکل دارند، تسلطی ندارد.

إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِينَ هُم بِهِ مُشْرِكُونَ

100- تنها تسلط او برکسانی است که او و وسوسه هایش را دوست داشته
      و او را بعنوان مدیر و سرپرست خود قبول دارند (واز وسوسه های او پیروی میکنند)
      و نیز کسانی که (قبول دارند که گه گاهی از خداپیروی کنند و گاهی هم از شیطان که در نتیجه، در اطاعت) او را شریک خدا قرار میدهند.

وَإِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَّكَانَ آيَةٍ وَاللّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُواْ إِنَّمَا أَنتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ

101- و چون آیه ای را جایگزین آیه ی دیگر بکنيم، درحالیکه خدا بهتر از همه میداند که چه حکمی را بتدريج نازل میفرماید.
      آن کافران گفتند: " تو افترا می بندی و (آيات قرآن را) جعل کردی ".      6
      در صورتیکه اکثرشان از حقیقت (و مصلحت شأن نزول آیه) بی اطلاع بوده و نادانند.

قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ

102- بگو: "(جبرئیل،) روح پاک و مقدس، آن آیه های قرآنی را از سوی پروردگارت بتدريج برای بيان حق و راستی فرود آورده
      تا افراد با ایمان را مستحکم و ثابت بدارد و مایه رهنمائی و شاد باش برای همه مسلمین باشد.
      (يعنی آنها که ایمان آورده و تسلیم رهنمائی خدا هستند).

وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِّسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُّبِينٌ

103- و البته ما میدانیم که منکران میگویند که این آیات را کسی به او تعلیم میدهد.
      زبان مادری کسی که این نسبت را به اومیدهند، زبان بیگانه است در حالیکه این قرآن به زبان عربی آشکار و روشن و واضح است.

إِنَّ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللّهِ لاَ يَهْدِيهِمُ اللّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ 

104- مسلماً کسانی که آیات خدا را باور ندارند، خدا هم آنها را هدایت نمیفرماید و آنها عذاب دردناکی خواهند داشت.

إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَأُوْلئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ

105- همانا افترا و دروغ را آنهائی میگویند که به آیات خدا ایمان نمیآورند و دروغ گویان واقعی، خود آنها هستند.

مَن كَفَرَ بِاللّهِ مِن بَعْدِ إيمَانِهِ إِلاَّ مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالإِيمَانِ وَلَكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ

106- کسانی که پس از ایمان آوردنشان، کافر شوند (مستوجب عذاب الهی خواهند شد)،
      بجز آنها که بوسیله کافران به زور به کفرگوئی مجبور شده باشند، در حالیکه قلبشان در آرامش ایمان است.
      ولی آنهائی که سینه خود را برای پذیرش کفر گشوده اند، در نتيجه آنها سزاوار خشمی از سوی خدا بوده
      و عذاب بزرگی در انتظارشان ميباشد.

ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّواْ الْحَيَاةَ الْدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَأَنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ

107- این بخاطر آنست که آنها مزایای زندگی این دنیا را برآخرت ترجیح داده اند
      و البته خدا افراد لجوج منکر را از نعمت هدایت خود محروم میدارد.

أُولَئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ

108- اینها کسانی هستند که خدا (بخاطر لجاجت و کفرشان،) مهر بطلان بر دلهایشان و شنوائی شان و دیدگانشان نهاده است
      (که دیگر حقیقت را ادراک نمیکنند) و همین ها ناآگاهان از حقائق هستند.

لاَ جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الآخِرَةِ هُمُ الْخَاسِرونَ

109- در نتیجه، آنها در زندگی آخرت بازندگان اند. 

ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُواْ مِن بَعْدِ مَا فُتِنُواْ ثُمَّ جَاهَدُواْ وَصَبَرُواْ إِنَّ رَبَّكَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ

110- اما پروردگار تو به کسانی که پس از فریب خوردن (ایمان آورده،) مهاجرت کرده،
      سپس (حتی) در راه خدا جهاد نموده و پایداری نموده اند، مسلماً پروردگار تو پس از این جریانات، نسبت به ایشان آمرزنده و پرمهر است.

يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجَادِلُ عَن نَّفْسِهَا وَتُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ

111- روزی (يعنی قيامت) خواهد آمد که در آن روز هر شخص تنها از خودش دفاع خواهد کرد
      و هر کس پاداش اعمالش را بطور کامل دریافت میدارد و به کسی ظلم و ستم نخواهد شد.

وَضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُّطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللّهِ
      فَأَذَاقَهَا اللّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ

112- و خدا (در مورد کسانی که کفران نعمت میکنند) سرگذشتی را از یک آبادی مثال زده که ساکنانش در امنیت و آرامش بودند
      و همواره رزق و روزیشان از هرسوئی میرسید، اما نعمت خدا را نادیده گرفته و کفران نعمت کردند
      و خدا نیز به سبب اعمال و رفتارشان ، طعم گرسنگی و ترس و وحشت را به آنها چشانيد.

وَلَقَدْ جَاءهُمْ رَسُولٌ مِّنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ

113- و نیز پیامبری از ميان خودشان، برای رساندن راهنمائی الهی بسویشان آمد ولی او را دروغگو خواندند
      که در پی آن، عذاب الهی درحالیکه مشغول ستمگری بودند، آنانرا فرو گرفت.

فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ

114- پس از اين رو، در مورد خوراکیها، از آنچه که خدا به شما روزی حلال و پاک عنايت فرموده، بخورید
      و سپاس نعمت های خدا را بجای آورید، اگر حقيقتا تنها و فقط او را میپرستید.

إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالْدَّمَ وَلَحْمَ الْخَنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

115- در واقع خدا، مردار و خون و گوشت خوک و آنچه را که با ذکر نام غیرخدا سربریده اند، برشما حرام فرموده است،
      اما اگر کسی دراثر گرسنگی در خطر باشد و غذای دیگری نداشته باشد، به قدر رفع گرسنگی
      بدون قصد سرکشی و تخلف از فرمان خدا، میتواند از این غذاهای ممنوع شده استفاده نماید که خدا البته آمرزنده و مهربان برنیکان است.

وَلاَ تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلاَلٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُواْ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ لاَ يُفْلِحُونَ

116- و از گفتن حرفهای دروغ که زبانهای شما پراکنده و ادّعا بکنند که این حلال و این حرام است،
      در حالیکه آن گفته ها را به خدا به دروغ نسبت میدهید، اجتناب کنید.
      مسلما آنهائیکه به خدا دروغ ببندند، عاقبت خوبی نخواهند داشت.

 مَتَاعٌ قَلِيلٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

117- آنها در برابر استفاده مادی کمی (در این دنیا، از این دروغها میگویند، که در نتيجه) عذاب دردناکی (در آخرت ) خواهند داشت.

وَعَلَى الَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمْنَا مَا قَصَصْنَا عَلَيْكَ مِن قَبْلُ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ

118- و برقوم یهود آنچه را که پیشتر برای تو شرح دادیم، حرام فرموده بودیم.
      ما به آنها ستم روا نداشتیم، بلکه آنها خود برخودشان ستم میکردند.

ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُواْ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُواْ مِن بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُواْ إِنَّ رَبَّكَ مِن بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ

119- اما پروردگارت نسبت به آنها که کارهای بدی از روی نادانی مرتکب شده و سپس توبه کردند و درصدد جبران آن (کارهای بد) برآمدند،
      مسلماً پروردگارت پس از توبه نمودن و کوشش در اصلاح اشتباهات و امورشان، برآنها آمرزنده و مهربان است .

إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

120- براستی ابراهیم مظهر آئینی بود که مطیع امر خدا و راستی گرا بوده و او هرگز از شمار مشرکان نبود. 

شَاكِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ

121- او همواره سپاسگزار نعمت‌های خداوند بود، خدا او را به مقام خاص پیامبری برگزید و او را براه راست هدایت فرمود.

وَآتَيْنَاهُ فِي الْدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ

122- و به او، هم در این دنیا خوبیهای فراوان عنایت فرمودیم و هم در آخرت نیز او در زمره صالحان خواهد بود.  

ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

123- و ما نيز به تو (محمد) وحی فرمودیم که از آئین ابراهیم که راستی ‌گرا و بدون انحراف بوده، پیروی کن
       که او هرگز از زمره‌ی مشرکین نبود.

إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِينَ اخْتَلَفُواْ فِيهِ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ

124- تعطیل شنبه (و تحریم‌های آن روز برای یهودیان) بعنوان یک مجازات مقرر شده بود که در آن موضوع اختلاف نظر داشتند.
      و مسلماً پروردگارت روز قیامت و رستاخیز بین آنها درباره آنچه با هم اختلاف داشتند، حکم خواهد فرمود.

ادْعُ إِلِى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ

125- (ای پیامبر) مردم را بوسیله منطق و نتیجه‌گیری‌های درست و با پندهای نیکو بسوی راه پروردگارت بخوان
      و به بهترین وجه با آنان استدلال نما (برای آنها دليل از قدرت خداوند بياور).
      مسلما خدا از همه بهتر میداند که چه کسی از راه او منحرف و گمراه شده و او از وضع هدایت شدگان بهتر از همه آگاه است.

وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُواْ بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ وَلَئِن صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِّلصَّابِرينَ

126- و اگر ميخواهيد کيفر و انتقام بگيريد، به همان اندازه باشد که مورد آزار قرار گرفتید (و نه بیشتر)
      ولی اگر از بدیها و آزارهای مردم صرفنظر بکنید، این رویه برای بردباران بهتر است.

وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلاَّ بِاللّهِ وَلاَ تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلاَ تَكُ فِي ضَيْقٍ مِّمَّا يَمْكُرُونَ

127- ای پیامبر صبر و بردباری داشته باش که صبر و شکیبائی تو جز برای آئین خدا نیست (که صبر تو هم با توفيق خدا است)
      و از رفتار آنان اندوهگین مباش و از توطئه‌هائی که آنان میکنند، احساس دلتنگی و در تنگنا بودن ننما،

إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّالَّذِينَ هُم مُّحْسِنُونَ

128- چونکه خدا پشتیبان تقوی پیشه‌گان و کسانیکه نیکوکارند، میباشد.

اين قسمت پاورقی است و قسمتی از قرآن نيست