Translation of the Holy Quran by Dr. Gilani

ترجمه دکتر گيلانی

نازل شده در مکه - شامل ١١٨ آيه

فقط خدا - فقط قرآن

سوره مومنون - سوره  ٢٣

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ

1- مومنان یقیناً خوشبخت خواهند بود

الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ

2- همانائی که در نمازشان (در برابر پروردگار) فروتن هستند. 

وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ

3- و آنهائيکه از گفتار و کارهای بیهوده اجتناب می‌کنند.

وَالَّذِينَ هُمْ لِلزَّكَاةِ فَاعِلُونَ

4- و انهائيکه در دادن زکات کوشا هستند. 

وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ

5- و آنان که دامان خود را از زشتی‌ها پاک نگهمیدارند.

إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ

6- و تنها با همسران خود (از زنان آزاد) و یا زنانی که (در نتیجه جنگ و از بین رفتن همسرشان) کفالت آنها را در دست و بعهده گرفته
   و با آنان ازدواج کرده‌اند، رابطه جنسی دارند که در این صورت سزاوار سرزنش و ملامت نباید باشند.

فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاء ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْعَادُونَ

7- و کسانی که بیرون از این حدود الهی بیشتر طلب کنند، متجاوز محسوب می‌شوند.

وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ

8- و مومنان کسانی هستند که امانت‌های مردم و عهدهای خودشان را محترم شمرده و رعایت می‌کند.

وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ

9- و آنهائی که مراقب و مواظب نمازهای‌شان هستند (که به وقت انجام دهند).  

أُوْلَئِكَ هُمُ الْوَارِثُونَ

10- اینان وارثان راستین (بهشت) هستند. 

الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

11- که بهشت برین را ارث می‌برند و ایشان در آن‌ جاودانه ماندگار خواهند بود.

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِينٍ

12- بواقع ما انسان را از محتوای خاک آفریدیم.

ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ

13- سپس او را، بصورت نطفه‌ای در قرارگاهی (رحم) جای دادیم. 

ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا
      فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ

14- سپس آن نطفه را بصورت کرم کوچک معلق (علقه) آفریده   1
     و سپس از آن کرم کوچک معلق، موجودی شبيه تکه گوشت جویده (مضغه) آفریده     2
     و از آن تکه گوشت جویده، استخوان را آفریدیم و بر روی آن استخوانها، گوشت و عضله پوشاندیم،
     آنگاه از آن موجودی ديگر و فراتر (با روح انسانی) پدید آوردیم.
     براستی خدا که بهترین خلق‌کنندگان است، منشاء همه برکات است. 3

ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ

15- بعدها شماها (پس از تولد و زندگی وگذشت عمرتان) می‌میرید.

ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ

16- سپس حتماً در روز رستاخیز برانگیخته می‌شوید.   

وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِينَ

17- و ما بر فراز شما، هفت لایه‌ی آسمانی (دور کره زمین) آفریدیم و ( اگر چه شما تازه این حقائق را ميشنوید، بدانيد که)
     ما از چگونگی آفرینش غافل نبودیم. 4

وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ

18- و ما از آسمان، آب باندازه معین فرو می‌فرستاديم و آنرا در زمین جای داديم
     (زمانی در روی زمين که گداخته بود و بعدا سرد شد، هيچ آبی وجود نداشت و بيان اين حقيقت، معجزه ای ديگر در قرآن است)
     و (اگر اراده بفرمائیم) قادر به از میان بردن آن (و خشکاندن زمین و نابودی حیات آن) هستيم.     5

فَأَنشَأْنَا لَكُم بِهِ جَنَّاتٍ مِّن نَّخِيلٍ وَأَعْنَابٍ لَّكُمْ فِيهَا فَوَاكِهُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ

19- به برکت آب، باغهای درختان خرما و انگور برای شما پدید آوردیم که میوه‌های فراوانی دارند و شما از آنها میخورید.

وَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِن طُورِ سَيْنَاء تَنبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِّلْآكِلِينَ 

20- و نیز در دامنه کوه طور سینا درخت (زیتون) می‌روید که میوه آن هم روغن بوده
     و هم ماده غذائی خورشت مانند برای خورندگان (غذاهای خوب و سالم) است.

وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهَا وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ

21- در بررسی چهارپایان مایه عبرتی برایتان وجود دارد که از مواد و مایع درون شکم‌شان شما را (شیر) می‌نوشانیم   
     و از آنها برایتان منافع فراوانی (مانند پوست و کرک و پشم برای لباس و غیره) وجود دارند و اینکه شما از گوشت آنان میخورید.  

وَعَلَيْهَا وَعَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ

22 -شما روی چهارپایان و بر کشتی‌ها سوار شده و از جائی بجائی دیگر حمل می‌شوید.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ

23- ما نوح را برای رهنمائی، بسوی قومش روانه کردیم، و او گفت:
    " ای قوم من، تنها خدای یگانه را بپرستید، واقعاً جز او معبودی راستین ندارید.
      آیا نمیخواهید از پرستش معبودهای دیگر پرهیز و اجتناب کنید؟ " 

فَقَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَوْمِهِ مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُرِيدُ أَن يَتَفَضَّلَ
      عَلَيْكُمْ وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَأَنزَلَ مَلَائِكَةً مَّا سَمِعْنَا بِهَذَا فِي آبَائِنَا الْأَوَّلِينَ

24- اشراف قوم او که کافر و منکر خدای یگانه بودند، گفتند :
     " اين مرد فقط بشريست مثل شما، او میخواهد نسبت به شما اظهار فضل و برتری بکند
     و اگر خدا میخواست پیامبری بفرستد، فرشتگانی را می‌فرستاد، ما اين چنين حرفی از نیاکان‌مان نشنیدیم."

إِنْ هُوَ إِلَّا رَجُلٌ بِهِ جِنَّةٌ فَتَرَبَّصُوا بِهِ حَتَّى حِينٍ

25- "این مرد مبتلا به جنون شده، حالا تا مدتی تحملّش را بکنید."

قَالَ رَبِّ انصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ

26- نوح عرض کرد: " پروردگارا، مرا در برابر تکذیب و دروغ نمائی آنان، یاری عنایت بفرما."

فَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَوَحْيِنَا فَإِذَا جَاء أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيهَا
      مِن كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَأَهْلَكَ إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَلَا تُخَاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُم مُّغْرَقُونَ

27- (پس از آنکه آن قوم راه هدایت را بر خودشان بستند و بنای آزار نوح را گذاشتند) سپس به او وحی فرمودیم  
     که تحت نظر و راهنمائی وحی ما، یک کشتی بساز
     و آن زمان که فرمان ما (برای غرق آنها) میرسد و آب به آنجا برسد که از تنور (نانوائی) فوران کند،
     آنگاه از هر جفت حیوانات دوتا (دوتا نر و دوتا ماده)، و نیز اهل خانواده‌ات را سوار آن کن،  
     جز کسانی از آنها که وعده مجازات درباره آنها (بخاطر کفرشان) مقرر شده است.
     و درباره نجات افرادی که مرتکب ستم (شرک) شده‌اند، با من از شفاعت سخن مگو.
     آنها حتماً غرق خواهند شد.

فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنتَ وَمَن مَّعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانَا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ

28- و آنگاه که تو و کسانی که با تو بر کشتی درست سوار شده‌اید، بگو:  
    " ستایش و سپاس به خدای یگانه که ما را از قوم کافر ستمکار نجات بخشید."

وَقُل رَّبِّ أَنزِلْنِي مُنزَلًا مُّبَارَكًا وَأَنتَ خَيْرُ الْمُنزِلِينَ

29- و بگو: " پروردگارا، مرا به منزلگاهی پر برکت فرود آور که تو بهترین فرود آورنده و منزل دهنده هستی."

إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ وَإِن كُنَّا لَمُبْتَلِينَ

30- مسلماً در بررسی داستان نوح، نشانه ‌های  الهی برای خردمندان وجود دارند و ما البته همگان را مورد آزمون قرار میدهیم.

ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قَرْنًا آخَرِينَ

31- پس از قوم نوح، مردم دیگری را پدید آوردیم. 

فَأَرْسَلْنَا فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ

32- سپس یکی از آنان را بعنوان پيامبر، مامور هدایت نموده و بسوی‌شان فرستادیم که به آنها بگوید:
    " تنها خدای یگانه را پرستش کنید، معبودی راستین جز او ندارید؛
     آیا نمیخواهید از شرک و کفر پرهیز و خودداری کنید؟"  

وَقَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِلِقَاء الْآخِرَةِ وَأَتْرَفْنَاهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا
      مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَيَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ

33- اشراف قومش که کافر بودند و رسیدن به آخرت و دنیای دیگر را تکذیب میکردند و ما ناز و نعمت و رفاه زندگی با آنان داده بودیم، گفتند:
     " این انسانی مثل خودتان است، از همان چیزهائی که میخورید، او هم میخورد و همان چیزی که شما می‌آشامید، او هم می‌نوشد"

وَلَئِنْ أَطَعْتُم بَشَرًا مِثْلَكُمْ إِنَّكُمْ إِذًا لَّخَاسِرُونَ

34-"و اگر شما از انسانی مانند خودتان اطاعت کنید، حتماً زیانکار خواهید بود."

أَيَعِدُكُمْ أَنَّكُمْ إِذَا مِتُّمْ وَكُنتُمْ تُرَابًا وَعِظَامًا أَنَّكُم مُّخْرَجُونَ

35- " آیا او به شما وعده میدهد، که پس از اینکه مردید و خاک واستخوان شدید، بار دیگر از گورها بیرون آورده می‌شوید؟ "

هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لِمَا تُوعَدُونَ

36- " آنچه بشما وعده داده می‌شود، امکان وقوع آن، بسیار بسیار بعید است."

إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ

37- (آنها گفتند:) " غیر از این زندگی ما در اين دنیا، چیزی دیگر وجود ندارد،
     ما می‌میریم وعده‌ای دیگر متولد و زنده می‌شوند و ما هرگز از قبر برانگیخته نمی‌شویم. " 

إِنْ هُوَ إِلَّا رَجُلٌ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا وَمَا نَحْنُ لَهُ بِمُؤْمِنِينَ

38- " این (که خودش را پیامبر معرفی میکند،) آدم دروغگوئی بیش نیست که به خدا دورغ و افترا بسته و ما هرگز حرفهای او را باور نمیکنیم."

قَالَ رَبِّ انصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ

39- (آن پيامبر) عرض کرد: " پروردگارا، در برابر آنچه که مرا تکذیب می‌کنند، مرا یاری فرما."

قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ

40- خدا فرمود : " آنها بزودی از این رفتارشان پشیمان خواهند شد."

فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاء فَبُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ

41- سپس آنها را صدای دهشتناکی به حق فرو گرفت و آنها را همانند خرده‌ کاه و خاشاک، در طوفان و سیلاب رها کردیم.
   در واقع دوری از رحمت خدا نصيب مردم ستمکار بوده است. 

ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قُرُونًا آخَرِينَ

42- " بعد از آنها، نسل‌ها و اقوام دیگری را پدید آوردیم." 

مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ

43- هیچ قومی پیش از زمان مقرر الهی، که مهلت معينی برای از بین رفتنش تعیین شده است، 
     از بين رفتنش نه جلو می‌افتد و نه به تاخير می‌افتد.   

ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَا كُلَّ مَا جَاء أُمَّةً رَّسُولُهَا كَذَّبُوهُ فَأَتْبَعْنَا بَعْضَهُم بَعْضًا وَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِيثَ فَبُعْدًا لِّقَوْمٍ لَّا يُؤْمِنُونَ

44- سپس همینطور رسولان خود را يکی پس از دیگری فرستادیم؛  
     هر زمان فرستاده‌ای برای هدایت قومش می‌آمد، او را تکذیب می‌کردند.
     سپس ما این امت‌های سرکش و منکر را یکی پس از دیگری نابود کردیم
     و سرنوشت آنانرا، داستانهای عبرت‌انگیزی برای آیندگان قرار دادیم.
     در واقع، دوری از رحمت خداوند، نصيب قومی ميشود که ايمان نميآورند.

ثُمَّ أَرْسَلْنَا مُوسَى وَأَخَاهُ هَارُونَ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُّبِينٍ

45- بعدها موسی و برادرش هارون را با معجزات و قدرت ويژه آشکاری روانه ساختیم، 

إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ

46 -که بسوی فرعون و درباریانش بروند اما آنها تکبر ورزیده و اساساً مردمی خود بزرگ بین و خواهان برتری بودند.  

فَقَالُوا أَنُؤْمِنُ لِبَشَرَيْنِ مِثْلِنَا وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُونَ

47-آنها گفتند:" مگر ما هرگز حرف دو نفر را که شبیه ما هستند و افراد قومشان بردگان ما هستند، قبول میکنیم؟! " 

فَكَذَّبُوهُمَا فَكَانُوا مِنَ الْمُهْلَكِينَ

48- آنان، آن دو نفر را دروغگو شمردند و سرانجام در زمره هلاک شده‌گان گشتند.

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ

49- در حالیکه ما به موسی کتاب (تورات) را عنایت فرموده بودیم، که شاید (با مطالعه مفاد آن) هدایت شوند.

وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ آيَةً وَآوَيْنَاهُمَا إِلَى رَبْوَةٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِينٍ

50- و ما (عیسی) پسر مریم و مادرش را نشانه معجزه و عظمت خالق‌شان قرار دادیم
     و آنها را در بلندی سرزمینی که آرامش و چشمه‌ای داشت، جای دادیم.

يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ

51- (همواره بر همه پیامبران فرمودیم :) " ای پیامبران از غذاهای پاکیزه بخورید و کارهای خوب انجام داده و در راه اصلاح جامعه بکوشيد.
     همانا من به کارهائی که انجام می‌دهید، کاملاً آگاه و دانا هستم."

وَإِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاتَّقُونِ

52- "و این آئین توحیدی، یگانه آئین همه شماست و من پروردگار شما هستم و از نافرمانی من پرهیز کنید."

فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُم بَيْنَهُمْ زُبُرًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ

53- اما بعداً (پیروان آن پیامبران) در امور دین و آئین، به تفرقه و پراکندگی پرداختند  
     و هر گروهی تنها به عقايدی که دارند، دلخوشند. 

فَذَرْهُمْ فِي غَمْرَتِهِمْ حَتَّى حِينٍ

54- از اين رو، تو آنها را در غفلت‌شان، تا زمانی معین رها کن.   

أَيَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُم بِهِ مِن مَّالٍ وَبَنِينَ

55- آیا آنها گمان می‌برند که مال و فرزندانی که به آنان بخشیده‌ایم،

نُسَارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْرَاتِ بَل لَّا يَشْعُرُونَ

56- از آن جهت است که برای آنها در خیرات و خوبی داريم شتاب ميکنيم؟ (چنین نیست) بلکه آنها نمی‌فهمند.

إِنَّ الَّذِينَ هُم مِّنْ خَشْيَةِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ

57- براستی آنان که از عظمت خداوندشان در حیرت و احترام و نگران از نافرمانی خود هستند،

وَالَّذِينَ هُم بِآيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ

58- و آنانکه به آیات پروردگارشان ایمان دارند،

وَالَّذِينَ هُم بِرَبِّهِمْ لَا يُشْرِكُونَ

59- و آنانکه برای پروردگارشان شريکی قائل نیستند،  

وَالَّذِينَ يُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّقُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلَى رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ

60- و آنهائیکه از آنچه که به ایشان عنایت شده، در راه خدا انفاق میکنند،   
     ولی هنوز در درون دل نگرانند (که مبادا وظیفه خود را بقدر کافی انجام نداده‌ باشند،) چون میدانند که بسوی خداوندشان بازمیگردند، 

أُوْلَئِكَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَهُمْ لَهَا سَابِقُونَ

61- آری چنین مردمی، آنانند که در کارهای خیر شتاب ورزیده و در امور خیریه از دیگران پیشی میگیرند.  

وَلَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَلَدَيْنَا كِتَابٌ يَنطِقُ بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ

62- (ایشان بدانند که) ما هیچکسی را بیش از توانائی‌اش تکلیف نمی‌فرمائیم
     و نزد ما کتابی (از اعمالشان ثبت) هست که درست از اعمالشان سخن میگوید و بازگو میکند 
     و به آنها کمترین ستمی نميشود و حقّی از آنها ضایع نمیگردد.     6

بَلْ قُلُوبُهُمْ فِي غَمْرَةٍ مِّنْ هَذَا وَلَهُمْ أَعْمَالٌ مِن دُونِ ذَلِكَ هُمْ لَهَا عَامِلُونَ

63- بلکه دلهای کافران از این افکار و حقائق در غفلت است
     و آنان کردارهای زشتی که غير از این روش است دارند که پیوسته به آن عمل ميکنند.

حَتَّى إِذَا أَخَذْنَا مُتْرَفِيهِم بِالْعَذَابِ إِذَا هُمْ يَجْأَرُونَ

64- اما وقتیکه ما، ناز و نعمت پرورده‌های شان را به عذاب گرفتار می‌سازیم، آنوقت آنها داد و فریاد و ضجّه سر میدهند. 

لَا تَجْأَرُوا الْيَوْمَ إِنَّكُم مِّنَّا لَا تُنصَرُونَ

65- به آنها فرموده می‌شود: " امروز دیگر داد و بیداد و زاری نکنید (دیر شده) و هیچ از ناحیه ما یاری نخواهيد شد."

قَدْ كَانَتْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَكُنتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ تَنكِصُونَ

66- " اینهمه آیات من برای هدایت شما خوانده می‌شد، ولی شما از حق رویگردان و به قهقرا برمی‌گشتید." 

مُسْتَكْبِرِينَ بِهِ سَامِرًا تَهْجُرُونَ 

67-  (در مقابل آن) تکبر ميورزيديد و شبها از آن دوری ميورزيديد و از آن بدگوئی ميکرديد.

أَفَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جَاءهُم مَّا لَمْ يَأْتِ آبَاءهُمُ الْأَوَّلِينَ

68- آیا آنان درباره گفتار وحی نمی‌اندیشیدند؟
     یا تنها بخاطر اینکه این گفتاری که به آنها رسانده شده، چون به نیاکانشان نرسیده بود (پس نباید قبول داشته باشند)؟

أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنكِرُونَ

69- و یا اینکه چون هنوز پیامبرشان را نمی‌شناسند، پس (بدون بررسی) او را نفی و انکار میکنند (در حالیکه میدانند او (محمد) راستگو و امین)

أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جَاءهُم بِالْحَقِّ وَأَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كَارِهُونَ

70- یا به او نسبت دیوانگی میدهند؟!
    چنین نیست، بلکه پیامبر، راستی و گفتار حق را برايشان آورده است ولی بیشترشان از حق رویگردانند.  

وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ بَلْ أَتَيْنَاهُم بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَن ذِكْرِهِم مُّعْرِضُونَ

71- و مسلماً (اداره نظام جهان) اگر حق تابع هوی و هوس‌های (ضد و نقیض) آنان قرار می‌گرفت،  
     نظم آسمانها و زمین و همه محتویات آن بر اثر نادرستی، در هم و برهم می‌شد،
     بلکه (قرآن را) پندی از برای راهنمائی و بهبودشان باّنها رسانیدیم، ولی آنها از این پند که برای آنها آمده بود، رویگردانند. 

أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجًا فَخَرَاجُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ

72- مگر از ایشان مزدی خواستی؟ (که بهانه فرار از پندهای الهی می‌کنند، در حالیکه مزدی از آنها نخواستی)
     البته پاداش و مزد پروردگارت بهتر است و او بهترین روزی دهندگان است.   

وَإِنَّكَ لَتَدْعُوهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ

73- مسلماً تو آنها را براه راست و درست زندگی، دعوت میکنی.

 وَإِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاكِبُونَ

74- اما کسانی که به زندگی دنیای آینده دیگر (يعنی آخرت)عقیده ندارند، از راه درست منحرف شده‌اند. 

وَلَوْ رَحِمْنَاهُمْ وَكَشَفْنَا مَا بِهِم مِّن ضُرٍّ لَّلَجُّوا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ

75- چنانچه به آنها رحم کنیم و گرفتاریهایشان را مرتفع سازیم.
    (بجای شکر و سپاس) در سرکشی‌هایشان حتماً لجوجانه و کورکورانه ادامه میدهند.

وَلَقَدْ أَخَذْنَاهُم بِالْعَذَابِ فَمَا اسْتَكَانُوا لِرَبِّهِمْ وَمَا يَتَضَرَّعُونَ

76- ما آنها را گاهی به بلا و گرفتاری مبتلا می‌سازیم (تا اگر از طریق رحمت بیدار نشدند، ازینراه بیدار شوند)
     ولی آنها در برابر پروردگارشان فروتنی نکرده و به زاری نميافتند.

حَتَّى إِذَا فَتَحْنَا عَلَيْهِم بَابًا ذَا عَذَابٍ شَدِيدٍ إِذَا هُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ

77- این رفتارشان ادامه مییابد، تا اینکه دری از عذاب شدید دربرابرشان بگشائیم، آنوقت در آن حال بکلی مأیوس شوند.

وَهُوَ الَّذِي أَنشَأَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ قَلِيلًا مَّا تَشْكُرُونَ

78- و خداوند از در رحمت، برایتان شنوائی و چشمان و قدرت تعقل ایجاد کرده است
    ( تا به راستی‌ها گوش فرا داده و بنگرید و درباره حقائق عالم هستی تعقل نمائید،) اما بندرت سپاس او را بجای میاورید.

وَهُوَ الَّذِي ذَرَأَكُمْ فِي الْأَرْضِ وَإِلَيْهِ تُحْشَرُونَ

79- و اوست که شما در روی زمین گذاشت و پخش کرد و سرانجام، همه شما بسوی او جمع‌آوری می‌شوید.

وَهُوَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ وَلَهُ اخْتِلَافُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ

80- و اوست که زنده میکند و می‌میراند و گردش پياپی شب و روز از آثار قدرت اوست.   
    پس چرا درباره علت این تغییرات درست نمی‌اندیشید؟

بَلْ قَالُوا مِثْلَ مَا قَالَ الْأَوَّلُونَ

81- منکران (بجای تفکر و تعقل) همان حرفهای جاهلانه پيشينيان را تکرار میکنند.

قَالُوا أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَئِنَّا لَمَبْعُوثُونَ

82- (معترضانه) میگویند: مگر می‌شود پس از اینکه مردیم و خاک و استخوان شدیم، باز زنده و برانگیخته شویم؟ "

لَقَدْ وُعِدْنَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا هَذَا مِن قَبْلُ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ

83- این حرفها را هم به ما وهم به نیاکان ما پيشتر از اینها وعده داده بودند، اینها چیزی جز افسانه‌های قدیمی نیست.

قُل لِّمَنِ الْأَرْضُ وَمَن فِيهَا إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ 

84- (ای پیامبر) بپرس: " اگر میدانند بگوئید زمین و هرچه در آنست متعلق به کیست؟ "

سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

85- جواب خواهند داد: " متعلق به خداست "
     بگو: " پس چرا متوجه نمی‌شوید و پند نمی‌گیرید؟ "

قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ

86- باز بپرس: " صاحب و پروردگار هفت آسمان و خداوند و مدیر و پروردگار عالم عظیم هستی، کیست؟ "

سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ

87- خواهند گفت: " خدا "
     بگو: " پس چرا از این لجاجت و سرکشی و نافرمانی از خدا دست برنمیدارید و خدا آگاه و خدا پروا نمی‌شوید؟ "   

قُلْ مَن بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيْهِ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

88- بگو اگر ميدانيد بگوئيد که فرمانروائی هر چيز در دست چه کسی است که پناه ميدهد و به کسی در مقابل او پناه داده نميشود؟

سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ فَأَنَّى تُسْحَرُونَ

89- خواهند گفت :"همه آن ، از آن اوست."
     بگو: پس چگونه و چرا مانند جادو زده گان، بی‌اعتنا به رهنمائی او هستید؟"  

بَلْ أَتَيْنَاهُم بِالْحَقِّ وَإِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ

90- حقيقت اینست که ما پیام حق قرآن را برایشان آوردیم، ولی آنها مردمی ضد حق و دروغ پیشه‌اند.

مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِن وَلَدٍ وَمَا كَانَ مَعَهُ مِنْ إِلَهٍ إِذًا لَّذَهَبَ كُلُّ إِلَهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ

91- (برخلاف دروغ مشرکین) خدا هرگز کسی را به فرزندی نگرفته و در کنار او خدای دیگری هرگز نبوده است،
     که اگر چنین می‌بود، هر یک از خدایان اگر چیزی را خلق کرده بود، در تصرف خود میداشت،  
     و بعضی از آنها کوشش در برتری جوئی بر خدایان دیگر میکردند (و نظام عالم هستی درهم پاشیده می‌شد).
     خدا برتر و منزه از این چیزهائیست که مردم جاهل به ذات یگانه او نسبت می‌دهند.   7

عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ

92- خداوند، دانای پنهان ها و آشکار است و مبرا و منزه و والاتر از این چیزهايست که به او بعنوان شریک نسبت می‌دهد

قُل رَّبِّ إِمَّا تُرِيَنِّي مَا يُوعَدُونَ

93- (ای پیامبر) بگو: " پروردگارا، کاش بخشی از (عذاب شکست خوردن) را که به آنها وعده داده شده، بمن نشان بدهی،"

رَبِّ فَلَا تَجْعَلْنِي فِي الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ

94- " پروردگارا، مرا در میان این قوم ستمگر و مشرک وا مگذار." 

وَإِنَّا عَلَى أَن نُّرِيَكَ مَا نَعِدُهُمْ لَقَادِرُونَ

95- (ای پیامبر): ما مسلماً قادریم آنچه را که از عذاب (خواری و شکست) به آنها وعده داده‌ایم، بتو نشان بدهیم.   

ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ

96- (ولی تو) گفتار و رفتار بد آنها را با بهتری لحن و سخن پاسخ بگو، ما از نسبت‌های یاوه‌ای که میدهند، کاملاً آگاهیم.

وَقُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ

97- و بگو: " پروردگارا، من از وسوسه‌های شیطان (صفت)ها بتو پناه می‌آورم."  

وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحْضُرُونِ

98- "به تو پناه ميبرم، ای پروردگار من از اینکه آنها در برابر من حاضر شوند."

حَتَّى إِذَا جَاء أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ

99- آنان به روش کفر و دشمنی‌شان ادامه میدهند تا اینکه مرگشان فرا رسد، آنوقت میگوید:
     " ای پروردگار من، (و ای فرشتگان) مرا بازگردانید "، 

لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ

100- " تا شاید آنچه را که از (اعمال درست) ترک و کوتاهی کردم، جبران کنم و آنچه که از (اعمال بد) خود باقی گذاشتم، اصلاح کنم. 
     " (گفته ميشود) بهیچوجه، این تنها حرف پوچی است که او میگوید (چون اگر برگردد بازهم همانطور خواهد بود)
     و پس از مرگ‌شان، دوره برزخی است تا روزی که دوباره زنده و برانگیخته می‌شوند.

فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلَا أَنسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَلَا يَتَسَاءلُونَ

101- سپس آنگاه که (صدای بلند بهنگام رستاخیز) در صور دمیده شود، هیچگونه پیوند خویشاوندی بین ایشان مطرح نیست
      و کسی از دیگری تقاضای کمک نمی‌کند (که کمکی نمیتواند بکند.)

فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

102- آنگاه آنان که کفّه‌ی ترازوی سنجش اعمال نیک آنها سنگینی کند، آنان رستگار و شادمان خواهند بود.

وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ فَأُوْلَئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خَالِدُونَ

103- و آنها که کفه ترازوی اعمال نیک آن سبک باشد، همانهائی هستند که به هستی خود زیان وارد کرده‌اند و در جهنم جاودانه می‌مانند.

تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَهُمْ فِيهَا كَالِحُونَ

104- شعله‌های آتش بر صورت‌هایشان نواخته می‌شود و در آنجا چهره‌ای درهم کشیده و بدریخت دارند.

أَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَكُنتُم بِهَا تُكَذِّبُونَ

105- (با آنها فرموده می‌شود:) " آیا شما نبودید که آیات وحی و رحمت من بر شما خوانده می‌شد و شما همواره آنها را تکذیب میکردند" 

قَالُوا رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا قَوْمًا ضَالِّينَ

106- می‌گویند: " پروردگارا، شرارت و بدبختی بر ما غلبه کرد و ما واقعاً افرادی بسیار گمراه بودیم."

رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ

107- " ای پروردگار ما، ما را ازین جا بیرون ببر، اگر بار دیگر به اعمال بد گذشته برگردیم آنوقت حتماً ستمگر و مستحق عذاب خواهيم بود "

قَالَ اخْسَؤُوا فِيهَا وَلَا تُكَلِّمُونِ

108- خدا می‌فرماید: " ای پست ها در آن (آتش جهنم) گم شوید و با من سخن نگوئید."

إِنَّهُ كَانَ فَرِيقٌ مِّنْ عِبَادِي يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ

109- (یادتان هست که؟) " گروهی از بندگان خوب من در دعا می‌گفتند:    
      " پروردگار، ما ایمان آوردیم، ما را ببخش و بر ما رحم بفرما که تو بهترین رحمت کنندگانی."

فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِيًّا حَتَّى أَنسَوْكُمْ ذِكْرِي وَكُنتُم مِّنْهُمْ تَضْحَكُونَ

110- " بعد، شماها آنها را به باد مسخره گرفتید و اینقدر مشغول مسخره کردن آنها بودید که استهزاء آنها شما را بکلّی از یاد من غافل کرد
      و شما پیوسته به آنها پوزخند می‌زدید."

إِنِّي جَزَيْتُهُمُ الْيَوْمَ بِمَا صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفَائِزُونَ

111- " امّا من امروز پاداش صبر و بردباری آنها را (در برابر آزارها و مسخره‌های شماها) عنایت فرمودم که آنها براستی رستگار و پیروزند."

قَالَ كَمْ لَبِثْتُمْ فِي الْأَرْضِ عَدَدَ سِنِينَ

112- خداوند می‌فرماید: " چند سال در روی زمین ماندید؟ "

قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ فَاسْأَلْ الْعَادِّينَ

113- میگویند: " فقط یک روز یا بخشی از یک روز ماندیم، از آنها که می‌توانند بشمارند سئوال بفرما."

قَالَ إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا لَّوْ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

114- خداوند می‌فرماید: " جز زمان کوتاهی آنجا نماندید اگر می‌دانستید (که زندگی دنیایتان در برابر آخرت چقدر ناچیز است)."  

أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ

115- " آیا خیال میکردید که ما شما را بیهوده و بدون هدف آفریدیم و اینکه بسوی ما بازگردانده نميشويد ؟ "

فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ

116- " برتر و والاترست آن خدای یگانه، فرمانروای حق و راستی (از اين که شما را بی‌هدف آفریده باشد).  
       هیچ معبودی سزاوار پرستش نیست جز ذات اقدس او که آفریدگار و صاحب و پروردگار عرش هستی پر از کرامت است."  

 وَمَن يَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ 

117- و هر کسی غیر از خدای یگانه، معبود ديگری را بخواند، هیچ دلیلی برای این ادّعا و این کار خود ندارد
      و مسلما حساب او نزد پروردگارش میباشد.
      البته کافران رستگار نخواهند شد.  

وَقُل رَّبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ

118- (دعا کن و) بگو: " پروردگارا مرا ببخش و بيامرز و به من رحم فرما وتو بهترین رحم‌کنندگانی." 

اين قسمت پاورقی است و قسمتی از قرآن نيست