Translation of the Holy Quran by Dr. Gilani

ترجمه دکتر گيلانی

نازل شده در مکه - شامل ۷٧ آيه

فقط خدا - فقط قرآن

سوره فرقان - سوره  ٢۵

تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا

1- منشاء همه برکت‌ها از آن خداوندیست که فرقان (يعنی اشکار کننده درست از نادرست)
   را بر بنده‌اش (محمد) فرو فرستاد تا هشدارگر جهانیان باشد. 

الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُن لَّهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَخَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِيرًا

2- هم اوست که مالکیت و فرمانروائی آسمانها و زمین از آن اوست
    و فرزندی نمی‌گزیند و هیچ شریکی در اداره و مالکیت جهان هستی ندارد
    و اوست که همه چیز را آفریده و برای هر چیز اندازه و زمان معینی تقدیر فرموده است.     1  

وَاتَّخَذُوا مِن دُونِهِ آلِهَةً لَّا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ وَلَا يَمْلِكُونَ لِأَنفُسِهِمْ ضَرًّا وَلَا نَفْعًا وَلَا يَمْلِكُونَ مَوْتًا وَلَا حَيَاةً وَلَا نُشُورًا

3- (مردم جاهل و نادان) غیر از او معبودهای را به خدائی قائل هستند که هیچ چیزی خلق نمیکنند بلکه خود ساخته و خلق شده‌اند
    و (حتی) برای خود توان زیان و سودی ندارند و اختیار مرگ و یا زندگی و یا رستاخیز را ندارند.

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذَا إِلَّا إِفْكٌ افْتَرَاهُ وَأَعَانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جَاؤُوا ظُلْمًا وَزُورًا

4- منکران کافر گفتند: " این قرآن، دروغی بیش نیست که او ساخته و پرداخته و افرادی دیگر باو در این کار یاری دادند.
   در واقع خود این منکران با این تهمت‌شان، از در زورگوئی و دروغ درآمده‌اند." 

وَقَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَهَا فَهِيَ تُمْلَى عَلَيْهِ بُكْرَةً وَأَصِيلًا

5- و گفتند: " اینها افسانه‌های پیشینیان است که بر او صبح وشب دیکته می‌شود و او آنرا می‌نویسد."

قُلْ أَنزَلَهُ الَّذِي يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا

6- در جواب بگو: " این قرآن را همان کسی که اسرار آسمانها و زمین را میداند، نازل فرموده که او بسيار آمرزنده و مهربان بر نیکان است."

وَقَالُوا مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيرًا

7- و گفتند :"این دیگر چه پیغمبری است که غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟
   چرا فرشته‌ای به او فرود نیامده که همراه او هشدار دهنده مردم باشد؟"

أَوْ يُلْقَى إِلَيْهِ كَنزٌ أَوْ تَكُونُ لَهُ جَنَّةٌ يَأْكُلُ مِنْهَا وَقَالَ الظَّالِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَّسْحُورًا

8- یا چرا گنجی نصیب او نشده یا چرا باغی ندارد که از محصول آن بخورد (و روزی داشته باشد)؟ "
   و ستمگران بمردم گفتند: " شما فقط از یک مرد سحر شده و جادو زده پیروی می‌کنید."

انظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا

9- ببین چطور برایت مثل‌ها و تشبیهائی می‌زند و عنوان می‌کنند
   (و با این تهمت‌ها و دروغ‌های خودشان،) سرانجام آن چنان گمراه می‌شوند که دیگر امکان پیدا کردن را ه راست و درست را ندارند.

تَبَارَكَ الَّذِي إِن شَاء جَعَلَ لَكَ خَيْرًا مِّن ذَلِكَ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَيَجْعَل لَّكَ قُصُورًا

10- منشاء همه برکات همانا خدا است که اگر اراده بفرماید، برایت برتر از این‌ها عنایت می‌فرماید؛  
     باغهائی که جویبارها در آنها جاری است و نیز قصرهای مجلل برایت قرار میدهد.

بَلْ كَذَّبُوا بِالسَّاعَةِ وَأَعْتَدْنَا لِمَن كَذَّبَ بِالسَّاعَةِ سَعِيرًا

11- حقیقت امر اینست که چون آنها قیامت و معاد را دورغ می‌پندارند (بی‌مهابا این تهمت‌ها و امثال را می‌گویند)
     و ما برای هر کسی که زمان رستاخیز را تکذیب کند، آتشی سوزان جهنم را آماده کرده‌ایم (و خواهند دید که دروغ نبوده است)

إِذَا رَأَتْهُم مِّن مَّكَانٍ بَعِيدٍ سَمِعُوا لَهَا تَغَيُّظًا وَزَفِيرًا

12- و هنگامیکه آتش جهنم از مکانی دور برايشان قابل رويت ميشود، 
    آنها به صدای وحشتناک و خشم‌آلود و صدای پر دم و التهاب آن گوش فرا میدهند .         

وَإِذَا أُلْقُوا مِنْهَا مَكَانًا ضَيِّقًا مُقَرَّنِينَ دَعَوْا هُنَالِكَ ثُبُورًا

13- و هنگامیکه آنها غُل و زنجیر بسته، در مکان تنگ و باریکی پرتاب ميشوند، فریاد دردناک‌شان بلند می‌شود و آرزوی مرگ می‌کنند. 

لَا تَدْعُوا الْيَوْمَ ثُبُورًا وَاحِدًا وَادْعُوا ثُبُورًا كَثِيرًا

14- (به آنها گفته می‌شود): " امروز فقط یکبار (داد و بیداد و) آرزوی مرگ نکنيد،
     بلکه خیلی این داد و بيدادها را تکرار بکنيد (و مجازاتان را ببينيد) " 

قُلْ أَذَلِكَ خَيْرٌ أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ كَانَتْ لَهُمْ جَزَاء وَمَصِيرًا

15- (ای پیامبر باينها) بگو: آیا این وضع (ناگوار جهنم) بهترست یا باغ بهشت برین جاودانی که به پارسایان وعده حتمی اش داده شده؟
     که پاداش کردار نیک‌شان و سرانجام و عاقبت خوب‌شان ميباشد. 

لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَاؤُونَ خَالِدِينَ كَانَ عَلَى رَبِّكَ وَعْدًا مَسْؤُولًا

16- (برای پارسایان،) هرچه در آنجا آروز کنند، فراهم بوده و برای همیشه در آنجا خواهند بود
     و این وعده مسلّمی است که پروردگارت تحقق آنرا وعده فرموده است.

وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ وَمَا يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَيَقُولُ أَأَنتُمْ أَضْلَلْتُمْ عِبَادِي هَؤُلَاء أَمْ هُمْ ضَلُّوا السَّبِيلَ

17- زمانی که خداوند این کافران و معبودهای‌شان را که غیر از خدا پرستش میکردند، همه‌شان را با هم جمع می‌آورد و به آنها می‌فرماید:
    " آیا شما این بندگان مرا گمراه کردید یا اینکه خودشان به گمراهی گرایش داشتند؟ "

قَالُوا سُبْحَانَكَ مَا كَانَ يَنبَغِي لَنَا أَن نَّتَّخِذَ مِن دُونِكَ مِنْ أَوْلِيَاء وَلَكِن مَّتَّعْتَهُمْ وَآبَاءهُمْ حَتَّى نَسُوا الذِّكْرَ وَكَانُوا قَوْمًا بُورًا

18- (در پاسخ آنها) میگویند :"خدایا تو منزه و برتری.
     برای خودمان هم هرگز سزاوار و شایسته نبود که غیر از ذات یگانه تو صاحب و سرپرستانی را قبول کنیم
     ولی تو به آنها و اجدادشان نعمت‌ها عنایت فرمودی، تا اینکه سرگرم خوشگذرانی‌ها شده و یاد تو را فراموش کردند
     و مردمانی هرز و پوک شدند."

فَقَدْ كَذَّبُوكُم بِمَا تَقُولُونَ فَمَا تَسْتَطِيعُونَ صَرْفًا وَلَا نَصْرًا وَمَن يَظْلِم مِّنكُمْ نُذِقْهُ عَذَابًا كَبِيرًا

19- (به مشرکان گفته می‌شود:) " این معبودان‌تان را که ادعا میکردید که آنها شما را گمراه کرده اند، ادعاهای شما را تکذیب می‌کنند،
     حالا شما خودتان توان دور کردن مجازات و عذاب را ندارید و امکان کمکی وجود ندارد،
     و هر کس از شماها به خدا شرک و کفر بورزد، به او عذاب سختی می‌چشانیم. "

وَما أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا إِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَيَمْشُونَ
      فِي الْأَسْوَاقِ وَجَعَلْنَا بَعْضَكُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَتَصْبِرُونَ وَكَانَ رَبُّكَ بَصِيرًا

20- و ما پیش از تو پیامبرانی نفرستادیم مگر اینکه آنها هم غذا می‌خوردند و هم در کوچه بازارها راه می‌رفتند
     (پیامبر بودن دلیل این نیست که غذا نخورد یا با مردم در کوچه و بازار معاشرت نداشتته باشد و اصولاً)
     برخی از شما مردم را برای افراد دیگر وسيله آزمونی قرار دادیم
     تا بردباری و پایداری شما در برابر مخالفت‌ها و سختی‌ها نمایان گردد (و نمونه خوبی در جامعه باشید) 
     که خدا به رفتار همه شما کاملاً بیناست.

وَقَالَ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءنَا لَوْلَا أُنزِلَ عَلَيْنَا الْمَلَائِكَةُ أَوْ نَرَى رَبَّنَا لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا فِي أَنفُسِهِمْ وَعَتَوْ عُتُوًّا كَبِيرًا

21- و آنان که امید (و ایمانی) به ملاقات ما در رستاخیز ندارند، می‌گویند:
     " چرا، فرشتگانی بر ما نازل نشدند یا چرا خداوندمان را نمی‌بینیم؟ "
     آنها تکبر ورزيده و از حد خودشان خيلی زياد فراتر رفته اند (خیال میکنید هرچه دلشان بخواهد، آنطور باید بشود). 

يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلَائِكَةَ لَا بُشْرَى يَوْمَئِذٍ لِّلْمُجْرِمِينَ وَيَقُولُونَ حِجْرًا مَّحْجُورًا

22- روزی که فرشتگان را می‌بینند، خبر خوبی برای گناهکاران ندارند، بلکه میگویند:
     " شما از رحمت پروردگار دور و ممنوع هستید ! "

وَقَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاء مَّنثُورًا

23- و ما به حساب اعمال‌شان می‌پردازیم و همه اعمال‌شان را (که بعلت عدم ایمان به خدا و آخرت، بی‌پایه و اساس بودند،)
     بمانند ذرات غبار پراکنده و نابود میگردانیم!

أَصْحَابُ الْجَنَّةِ يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ مُّسْتَقَرًّا وَأَحْسَنُ مَقِيلًا

24- در آنروز بهشتیان، پایگاه و قرارگاهشان، عالی و محفل و استراحت‌گاهشان زیباترین و بهترین است.

وَيَوْمَ تَشَقَّقُ السَّمَاء بِالْغَمَامِ وَنُزِّلَ الْمَلَائِكَةُ تَنزِيلًا

25- و در روزی که آسمان و ابرها شکافته شده و فرشتگان پیاپی بسوی زمین فرو فرستاده می‌شوند،

الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمَنِ وَكَانَ يَوْمًا عَلَى الْكَافِرِينَ عَسِيرًا

26- حکمروائی مطلق حق در آن زمان نيز از آن خداوند بخشاینده مهربان بر نیکان است.
     و آنروز برای کافران روز سخت و ناگواری است.       2

وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا

27- در آن زمان و روز شخص ستمکار از شدت حسرت، دستش را به دندان میگیرد و میگوید:
    " ای کاش راه درست پیامبر را انتخاب میکردم."

يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا

28- ای وای بر من " کاش فلانی را (که همنشین گمراه‌کننده‌ای بود) بدوستی نمیگرفتم "،

لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا

29- " او (بود) که مرا واقعاً از راه بدر برد و از یاد خدا غافل کرد،
     اگر چه رهنمائی خدا بمن رسيده بود و واقعاً شیطان چه ضررهای فراوان به انسان میزند!"

وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا

30- پیامبر عرض کرد: " پروردگارا، قوم من اين قرآن را کنار گذاشته و به آن بی‌اعتنائی روا داشتند! "

وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا مِّنَ الْمُجْرِمِينَ وَكَفَى بِرَبِّكَ هَادِيًا وَنَصِيرًا

31- (خدا میفرماید): " سرنوشت همه پیامبران را اینگونه مقرر داشته‌ایم که با دشمنانی شیطان صفت از تبه‌کاران درگیر باشند
     و تنها هدایت و یاری پروردگارت کافیست (که بر مشکلات پیروز شوی) "

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا 

32- و آنها که منکر و کافرند گفتند:" چرا قرآن یکجا به او نازل نشد؟ "
    (پاسخ بگو:) " از این جهت است که آن را در دل تو ثبت کرده و بوسیله آن قلب ترا محکم و با ثبات نگهداریم
    و آنرا مرتب و تدریجاً بر تو وحی فرمودیم."

وَلَا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاكَ بِالْحَقِّ وَأَحْسَنَ تَفْسِيرًا

33- و هر پرسش بهانه‌جویانه‌ای را که آنها نزد تو مطرح میکنند، ما با بیان حق و با بهترین شرح و تفسیر، پاسخ آنرا بتو میرسانیم.

الَّذِينَ يُحْشَرُونَ عَلَى وُجُوهِهِمْ إِلَى جَهَنَّمَ أُوْلَئِكَ شَرٌّ مَّكَانًا وَأَضَلُّ سَبِيلًا

34- آنها (مانند خزندگان و با خواری و ذلّت) بر صورت‌هایشان، بسوی جهنم کشانده و جمع خواهند شد
     و آنان بدترین مکان را داشته و گمراه‌ترین افرادند.

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَا مَعَهُ أَخَاهُ هَارُونَ وَزِيرًا 

35- ما به موسی کتاب الهی (تورات) را داده و برادرش هارون را بعنوان وزیر همراهش عنایت فرمودیم.

فَقُلْنَا اذْهَبَا إِلَى الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَدَمَّرْنَاهُمْ تَدْمِيرًا

36- و فرمودیم:" بسوی آن قومی که آیات و معجزات ما را تکذیب کردند، بروید."
    همان قوم که سرانجام (بر اثر گردنکشی‌هایشان،) آنانرا سرنگون و در هم کوبیدیم.

وَقَوْمَ نُوحٍ لَّمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْنَاهُمْ وَجَعَلْنَاهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً وَأَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ عَذَابًا أَلِيمًا

37- و قوم نوح را نیز بعلت اینکه پیامبران را تکذیب میکردند، غرق نموده و آنها را مایه عبرتی برای مردم قرار دادیم
     و برای ستمگران و کافران عذاب دردناکی آماده نموده‌ايم.

وَعَادًا وَثَمُودَ وَأَصْحَابَ الرَّسِّ وَقُرُونًا بَيْنَ ذَلِكَ كَثِيرًا

38- و قوم عاد و ثمود و ساکنان "‌رس" (گروهی که درخت صنوبر را می‌پرستیدند) و بسیاری از اقوام دیگر که در میانشان بودند.

وَكُلًّا ضَرَبْنَا لَهُ الْأَمْثَالَ وَكُلًّا تَبَّرْنَا تَتْبِيرًا

39- و برای هدایت هر قوم، مثلها زدیم و چون سرکشی نمودند، هر کدام‌ و همه آنان را درهم شکسته و نابود کردیم.

وَلَقَدْ أَتَوْا عَلَى الْقَرْيَةِ الَّتِي أُمْطِرَتْ مَطَرَ السَّوْءِ أَفَلَمْ يَكُونُوا يَرَوْنَهَا بَلْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ نُشُورًا

40- آنها از کنار شهری که باران سنگ بر آن باریده شده بود (شهر قوم لوط) گذر کردند، پس چرا بدیده‌ی عبرت بر آن نگاه نکردند؟
     حقیقت این است که آنها به رستاخیز و حسابرسی ایمانی ندارند.

وَإِذَا رَأَوْكَ إِن يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَذَا الَّذِي بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا

41- این مردم هر وقت تو را می‌بینند، ترا به باد مسخره میگیرند که آیا این همانست که خدا بعنوان پیغمبر برانگیخته است؟

إِن كَادَ لَيُضِلُّنَا عَنْ آلِهَتِنَا لَوْلَا أَن صَبَرْنَا عَلَيْهَا وَسَوْفَ يَعْلَمُونَ حِينَ يَرَوْنَ الْعَذَابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِيلًا

42- میگویند: " اگر ما در پرستش خدایانمان پایداری نميکرديم، نزديک بود که او (محمد) ما را گمراه کند!"
     ولی هنگامیکه عذاب الهی را می‌بینند، زود می‌فهمند که چه کسی گمراه بوده است!

أَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا

43- متوجه می‌شوی که چگونه انسانی هوی و هوس خودش را مورد پرستش خود قرار میدهد
     (هرچه دلش میخواهد، همانطور رفتار میکند، گرچه منطقی نباشد)، آیا تو اصلا می‌توانی وکیل مدافع او باشی و او را نجات بدهی؟

أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا

44- یا تصور میکنی که بیشتر اینگونه افراد، اصلاً حرف حق را می‌شنوند و یا گوش بان میدهند یا درباره آن تعقل میکنند؟
    اینها مانند چهارپایانند (که بی شعور و بدون تعقل، فقط در پی امیال و شهوات خود هستند) بلکه حتی گمراه‌تراند.
    (چون حیوانات که بت نمی‌پرستند، و بخاطر قدرت پرستی خود، هزاران انسان را گمراه و يا نابود نميکنند)

أَلَمْ تَرَ إِلَى رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ وَلَوْ شَاء لَجَعَلَهُ سَاكِنًا ثُمَّ جَعَلْنَا الشَّمْسَ عَلَيْهِ دَلِيلًا

45- آیا توجه نکردی چگونه پروردگارت سایه را گسترده فرمود و اگر میخواست، آنرا (برای هميشه) بيحرکت و ساکن قرار میداد،
     ما (خداوند) نور خورشید را مايه وجود و تغییر و نمودار شکل سایه‌ها قرار داده ایم.

ثُمَّ قَبَضْنَاهُ إِلَيْنَا قَبْضًا يَسِيرًا

46-  سپس (با بالا رفتن آفتاب) سایه را بطور آهسته جمع میکنیم که اینکار برای ما آسان است.

وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِبَاسًا وَالنَّوْمَ سُبَاتًا وَجَعَلَ النَّهَارَ نُشُورًا

47- و هم اوست که شب را پوششی برایتان (از نور آفتاب) قرار داد و خواب را مایه آرامش و تعطیلی موقت (شبانه)
     و روز را مایه‌ی حرکت و فعالیت دوباره قرار داده است.

وَهُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا

48- و هم اوست که بادها را مژده باران رحمت آینده خود فرستاد و ما از آسمان آبی بسيار تمیز و پاک‌کننده نازل فرمودیم،

لِنُحْيِيَ بِهِ بَلْدَةً مَّيْتًا وَنُسْقِيَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِيَّ كَثِيرًا

49- تا بوسیله آن سرزمین‌های خشک و پژمرده را زنده فرموده و بسیاری از چارپایان و انسانها را که خلق فرمودیم، از آن آب بنوشانیم.

وَلَقَدْ صَرَّفْنَاهُ بَيْنَهُمْ لِيَذَّكَّرُوا فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلَّا كُفُورًا

50- و ما آنرا (آب و آیات الهی را) بگونه‌های مختلف بین مردم پخش فرمودیم، اما بیشتر مردم، ناسپاس و از ادراک حق رویگردانند.

وَلَوْ شِئْنَا لَبَعَثْنَا فِي كُلِّ قَرْيَةٍ نَذِيرًا

51- و اگر می‌خواستیم، در هر شهر و دیاری، پیامبری هشدار دهنده مأمور میفرمودیم (ولی تو را هشداردهنده همه جهانیان قرار دادیم).

فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُم بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا

52- (کافران خواست‌های بیهوده زیاد دارند،) از این رو از کافران اطاعت نکن و بوسیله پیام قرآن با آنان برعلیه خرافات و جهل آنها،
     با آنها به مبارزه بزرگی اقدام نما.

وَهُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَيْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَّحْجُورًا

53- او (خداوند) است که دو دریا را در کنار هم قرار داد، یکی گوارا و شیرین و دیگری شور و تلخ
     و بین آندو برزخ يعنی حدی فاصل قرار داد که آن دو گونه آب را از هم جدا نگه میدارد.     3

وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاء بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرًا 

54- و هم اوست که از آب، انسانی آفرید و برای او روابط نسبی و سببی مقرر فرمود (که مایه استحکام جامعه بشوند)
     و پروردگار تو همواره بر همه قادر و تواناست.

وَيَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنفَعُهُمْ وَلَا يَضُرُّهُمْ وَكَانَ الْكَافِرُ عَلَى رَبِّهِ ظَهِيرًا

55- و آنها (يعنی کافران، بدون در نظر گرفتن این حقایق و قدرت خداوند،)
    غیر از خدا چیزهائی را می‌پرستند که نه نفعی برای‌شان دارد و نه زیانی
    و کافران (بجای سپاس از نعمت‌ها) در راه کفر بر ضد آئین خداوندشان همدست شده و از يکديگر پشتیبانی میکنند.

وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا مُبَشِّرًا وَنَذِيرًا

56- و ما تو (محمّد) را جز بعنوان بشارت دهنده خوبان و هشدار و بیم‌دهنده بدان نفرستادیم.

قُلْ مَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَاء أَن يَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا

57- (ای پیامبر) بگو: من برای این کار (پيامبری)، از شما مزدی درخواست نمیکنیم،
     تنها پاداش و دلخوشی من اینست که کسی راهی بسوی پروردگارش برگزیند.

وَتَوَكَّلْ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لَا يَمُوتُ وَسَبِّحْ بِحَمْدِهِ وَكَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيرًا

58- وتوکّل کن بر خداوند زنده ابدی که هرگز نمی‌میرد
     و در ستایش، او را منزه و برتر از همه دان 
     و همین بس که او از گناه بندگانش آگاه است (و به حساب‌شان میرسد، تو خودت را ناراحت نکن)،

الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ الرَّحْمَنُ فَاسْأَلْ بِهِ خَبِيرًا 

59- همان (خدای توانا) که آسمان‌ها و زمین و هرآنچه بین آنهاست را در شش دوره زمانی آفرید
     و نیز در مشیت اداره جهان هستی هماهنگی نهاد،
     او خدای بخشاینده همه هستی و همه نعمت‌ها است، پس هر چه میخواهی از او بپرس و بخواه که او تنها بر همه چیز آگاه و داناست.

وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمَنِ قَالُوا وَمَا الرَّحْمَنُ أَنَسْجُدُ لِمَا تَأْمُرُنَا وَزَادَهُمْ نُفُورًا

60- و هنگامیکه به کافران گفته می‌شود که: " برای الرّحمان، يعنی هستی بخش جهان، سجده کنید"
     در جواب می‌گویند: " الرّحمان دیگر کیست؟ آیا به هر چه تو دستور بما میدهی، باید سجده کنیم؟ "
     و این برداشت و سخن‌شان بر بیزاری و دوری آنان از حق می‌افزاید.

تَبَارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّمَاء بُرُوجًا وَجَعَلَ فِيهَا سِرَاجًا وَقَمَرًا مُّنِيرًا

61- منشاء همه برکات همان قدرتمند است که در آسمان و فضا کهکشان‌های بزرگی ایجاد فرموده  
     و در آن چراغ خورشید و ماه را که منعکس کننده نور است، قرار داده است.
     ( اين يکی از معجزات قرآن است که در قرآن خداوند بما مياموزد که ماه از خودش نوری ندارد، بلکه منعکس کننده نور است)

وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ خِلْفَةً لِّمَنْ أَرَادَ أَن يَذَّكَّرَ أَوْ أَرَادَ شُكُورًا

62- و هم اوست که شب و روز را پی در پی قرار داد که این گردش پیاپی،
     مایه بینش فراوان و سپاس خداوند، برای افرادیست که بخواهند بدین پدیده‌ها توجه نموده و سپاس نعمت‌های خدا را بنمایند.
    (اگر شب و روز نبود، زندگی انسان هم نبود و نيمی منجمد و نيمی ديگر از زمين بسيار داغ و بی آب علف می بود ).

وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا

63- و بندگان مومن و خوب خداوند رحمان، آنهائی هستند که با آرامش و بدون تکبر و خودنمائی بر روی زمین راه میروند
     وهرگاه جاهلان آنها را مورد خطاب و بدگوئی قرار دهند، در پاسخشان سلام می‌گویند و با مسالمت به آنها جواب ميدهند.

وَالَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَامًا

64- و آنها کسانی هستند که پاسی از شب را در حال سجده و (يا) ایستاده در ستایش پرودرگاشان میگذرانند.

وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَامًا

65- و افرادی که با اخلاص میگويند:" پروردگارا، عذاب جهنم را از ما دور نگه دار که عذابش سخت پیگیر و پردوام است! "

نَّهَا سَاءتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا

66- "براستی آنجا، جای بدی است که انسان در آن قرار بگيرد و جایگاه برپا شده بدیست."

وَالَّذِينَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا

67- و اینان هنگامیکه انفاق و بخشش میکنند، نه اسراف و زیاده‌روی و نه سخت‌گیری میکنند و بین این دو حالت میانه رو میماند.

وَالَّذِينَ لَا يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ وَلَا يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا يَزْنُونَ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا

68- و آنهائی هستند که با خدا معبود دیگری را نمی‌خوانند و به آن معبود دعا نمی‌کنند
     و انسانی را که خدا جانش را محترم شمرده، به قتل نمی‌رسانند، مگر به حق (قصاص با رعایت حکم خدا)
     و مرتکب زنا نمی‌شوند و هرکس به این گناهان آلوده شود، به کیفرش میرسد. 

يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانًا

69- چنین کسانی، در روز رستاخیز،عذاب اين گناهان‌شان دو برابر خواهد شد و در آنجا خوار و پست ماندگار میماند.

إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا

70- مگر کسی که توبه کند و در جبران، اعمال شایسته انجام دهد، سپس خدا اعمال بد گذشته آنها را به نیکی‌ها تبدیل می‌فرماید
     که خدا بسيار آمرزنده مهربان بر نیکان است.

وَمَن تَابَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَإِنَّهُ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ مَتَابًا

71- و کسی که توبه نموده و اعمال شایسته انجام میدهد، بايد بدان گونه باشد که واقعاً بسوی خدا با جان و دل بازگشته و توبه نموده است.

وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا

72- و (بندگان مومن خوب خدای رحمان) آنهائی هستند که شهادت دروغ نمی‌دهند
     و وقتی به رفتار ناپسند و بیهوده دیگران برخورد ‌کنند، با بزرگواری از آن میگذرند.

وَالَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا عَلَيْهَا صُمًّا وَعُمْيَانًا

73- و اینها کسانی هستند که وقتی ذکر آیات و معجزات قدرت خداوندشان بمیان می‌آید،
     با بی‌توجهی و کر و کور و سرسری به آن نظر نميکنند (بلکه با دقت تمام به آن توجه میکنند.)

 وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًاَ 

74- و (نیز بندگان خاص خداوند رحمان) کسانی هستند که می‌گویند: " پروردگارا، همسر و فرزندان خوبی بما عنایت بفرما
     که مایه‌ی روشنی چشم و دل ما باشند و ما را پیشوای درستکاران خداآگاه قرار بده"

أُوْلَئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَيُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَسَلَامًا 

75- به این بندگان خاص خداوند، درجات عالی و برترین منزلگاههای بهشتی به پاداش صبر و پایدای‌شان در راه خدا، عنایت می‌شود
     و در آنجا، با خوش آمد و درود (مومنان و فرشتگان) روبرو خواهند شد.

خَالِدِينَ فِيهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا

76- آنها در آن بهشت جاودانه می‌مانند؛ چه قرارگاه مطلوب و چه منزل و مقام زیبا و خوبی !

قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامًا

77- ای پیامبر (به کافران که منکر آیات خدای رحمان که خدای هستی بخش و روزی بخش همه است، شده‌اند) بگو که:
    " پروردگار من برای شما ارزشی قائل نيست، مگر اینکه با دعا وتوبه بسوی او بازگردید،
     ولی شماها منکر خداوند شده‌اید و این کار زشت بزودی مایه عذاب لازم بر شما خواهد شد."  

اين قسمت پاورقی است و قسمتی از قرآن نيست